مرگ تدریجی درختان بلوط جنگلهای ایلام/طرحهایی برای نجات آن/

رئیس‌جمهوری در سفر اخیر خود به استان ایلام قول داد که مشکلات درختان بلوط را حل کند که در این خصوص علاوه بر اینکه 12 استاندار استان‌های کشور و کارشناسان خبره منابع طبیعی در ایلام برای رسیدگی به این معضل گردهم آمدند. دولت نیز طرح‌های قابل‌توجهی را برای مبارزه با این آفت در دستور کار قرار داد تا بتواند شادابی و طراوت را به جنگل‌های زاگرس برای نسل‌های بعدی به یادگار بگذارد.

مساحت جنگل‌های استان 641 هزار و 667 هکتار است که 66 درصد آن جنگل کم‌پشت یا «تنک» و جزو پوشش جنگلی مناطق خشک و نیمه‌خشک سلسله جبال زاگرس بوده و شکل غالب با گونه بلوط ایرانی با 90 درصد، گونه پسته وحشی با 6 درصد و 4 درصد بقیه را بادام‌کوهی، داغداغان، کیکم، بادامک و غیره شامل می‌شود. از بین شهرستان‌های استان ازلحاظ سطح جنگل، ملکشاهی با مساحت 105 هزار و 22 هکتار بیشترین و مهران با مساحت 23 هزار و 296  هکتار کمترین سطح رادار است.

 مقابله با خشکیدگی جنگل‌های بلوط

«رضا احمدی» سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام اجرای از 4 طرح ملی و عمده برای جلوگیری از خشکیدگی درختان بلوط در این استان خبر داد و گفت: این طرح‌ها شامل طرح جامع پیشگیری، کنترل و مقابله با خشکیدگی جنگل‌های بلوط، طرح ملی صیانت از جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس و جنوب، طرح ملی احیا و بازسازی عرصه‌های منابع طبیعی و طرح استانی توسعه فضای سبز است.

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام به طرح جامع پیشگیری، کنترل و مقابله با خشکیدگی جنگل‌های بلوط اشاره کرد و افزود: این طرح باهدف متمرکز کردن عملیات پرورشی، احیایی و تقویت پوشش جنگلی در مناطق آلوده که احتیاج به مداخله و همیاری انسان در بازسازی و بازگشت زیست‌بوم به حالت اولیه دارد، به مرحله اجرا درآمده است. از طرح‌های مقابله با خشکیدگی درختان بلوط در استان عملیات پرورش و بهسازی جنگل‌های آسیب‌دیده است که با توجه به خشکیدگی درختان بلوط و لزوم حذف سرشاخه‌های آلوده و هرس بهداشتی درختان بلوط، 6 هزار و 650 هکتار از جنگل‌های آفت‌زده استان به روش مکانیکی پاک‌سازی شده است. کل سطح مصوب اجرایی این طرح در سال 93، 11 هزار هکتار بوده که این مهم در حال اجراست.

وی تصریح کرد: یکی دیگر از طرح‌های مقابله با خشکیدگی درختان بلوط اجرای سطوح آبگیر باران در مناطق جنگلی آسیب‌دیده از پدیده خشکیدگی است که به‌منظور تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، جلوگیری از هرزآب و فرسایش خاک در سطح معادل 2 هزار و 500 هکتار از عرصه‌های جنگلی استان به اجرا درآمده که نقش بسزایی در ذخیره نزولات جوی در پای درختان و نهال‌های کاشته شده، داشته است. کل تعهدات استان برای اجرای سطوح آبگیر باران 3 هزار و 800 هکتار بوده که در صورت تأمین اعتبار به‌صورت کامل به مرحله اجرا درخواهد آمد.

 نهال‌کاری مشارکتی

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام یکی دیگر از طرح‌های مقابله با خشکیدگی درختان بلوط را نهال‌کاری مشارکتی با استفاده از گونه‌های بومی و اقتصادی ازجمله بنه، بلوط، بادام و زالزالک اعلام کرد و گفت: برای احیا و بازسازی مناطق جنگلی آسیب‌دیده از پدیده خشکیدگی با استفاده از مشارکت مردم محلی و بومی هر منطقه به مرحله اجرا درآمده است. این طرح در سطحی معادل 2 هزار و 400 هکتار از عرصه‌های جنگلی ضعیف و آسیب‌دیده استان ازجمله شهرستان ایوان و با مشارکت و دخالت جوامع محلی به مرحله اجرا درآمده است.

وی اظهار داشت: به‌منظور احیای مناطق جنگلی آسیب‌دیده و تأمین نهال موردنیاز طرح نهال‌کاری مشارکتی با گونه‌های بومی و اقتصادی امسال 314 هزار اصله نهال گونه‌های بومی ازجمله بلوط، بنه، تای، بادام و غیره در نهالستان‌های ایوان، چغاسبز و میمه تولیدشده که نقش بسزایی در توسعه جنگل‌کاری و تأمین نهال استان دارد.

 صیانت از جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس و جنوب

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام به طرح ملی صیانت از جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس و جنوب اشاره و تصریح کرد: طرح توسعه جنگل با نهال با سطح مصوب 12 هزار و 370  هکتار و سطح اجرایی 5 هزار و 430  هکتار انجام‌شده است. با توجه به تغییر شرایط آب و هوایی و اقلیمی استان در سال‌های اخیر و احیا و بازسازی جنگل‌های زاگرسی 5 هزار و 430 هکتار از عرصه‌های جنگلی استان در مناطق جنگلی کم تراکم و اراضی بدون پوشش با گونه‌های سازگار بومی، بلوط، داغداغان، بنه، زالزالک، ارغوان، بادام‌کوهی و غیره توسط این اداره کل نهال‌کاری شده است.

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام گفت: طرح ملی احیا و بازسازی عرصه‌های منابع طبیعی شامل طرح توسعه جنگل با نهال در قالب (ماده 17) با سطح مصوب 2 هزار و 600 هکتار و سطح اجرایی یک هزار و 405 هکتار پیش‌بینی‌شده است. طرح توسعه جنگل با نهال باهدف جبران خسارات ناشی از خشکیدگی درختان بلوط و افزایش سرانه فضای سبز مردم در اراضی فاقد پوشش جنگلی و اراضی جنگلی کم تراکم به مرحله اجرا درآمده و تاکنون سطحی بالغ‌بر یک هزار و 405 هکتار از این اراضی توسط ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان‌های استان، نهال‌کاری شده است.

وی به طرح استانی توسعه فضای سبز با سطح مصوب 267 هکتار و سطح اجرایی 108 هکتار اشاره کرد و اظهار داشت: کل مساحت ابلاغی طرح توسعه فضای سبز 267 هکتار است که 108 هکتار آن در اراضی فاقد پوشش استان به مرحله اجرا درآمده است.

وی مهم‌ترین اهداف اجرایی طرح توسعه فضای سبز را افزایش سرانه فضای سبز مردم استان و کشور، مقابله با پدیده ریز گردها و کاهش خسارات ناشی از این پدیده، حفاظت مؤثر و پایدار از عرصه‌های طبیعی منطقه، ترویج فعالانه و عملیاتی فرهنگ منابع طبیعی و ایجاد کمربند سبز در مناطق مرزی که تأثیر بسزایی در جذب گردشگر دارد، عنوان کرد.

وی با اشاره به اینکه دولت نیز از طریق تأمین منابع مالی و تخصیص به‌موقع اعتبارات کافی می‌تواند در انجام این طرح‌ها اثرگذار باشد، خاطرنشان کرد: دولت تدبیر و امید برنامه‌های قابل‌توجهی برای پیشگیری از نابودی درختان بلوط در دست اقدام دارد که به‌مرور زمان، اجرایی می‌شود.

سرپرست منابع طبیعی استان با اشاره به اینکه نبود مطالعات زیست‌محیطی و در نظر نداشتن این مسائل در انجام طرح‌های عمرانی که با تعریف توسعه پایدار در تضاد است، گفت: اجرایی نشدن قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی در بخش منابع طبیعی، نقص در قوانین و نیاز به بازنگری در این قوانین، کمبود نیروی کارشناس و متخصص و تخصیص نیافتن اعتبارات مصوب از مشکلات فراروی جنگل‌های استان ایلام است.