به گزارش تابناک ایلام، پژوهش‌های باستانشناسی دوران نوسنگی بدون سفال در محوطه‌های «چیا سبز شرقی»، «کپرگاه» و «غارهای چیا سبز» توانست اطلاعات جدیدی را در اختیار باستان‌شناسان قرار دهد که قدمت نخستین استقرار را در حوضه آبگیر سیمره به هزاره نهم قبل از میلاد می‌رساند.
«لیلی نیاکان»، دبیر علمی همایش پژوهش‌های باستانشناسی حوضه آبگیر «سد سیمره» و سرپرست کاوش‌های نجات بخشی سد «سیمره» با اشاره به این مطلب بیان کرد: مدارک به دست آمده از بررسی‌ها و کاوش‌های باستانشناسی نشان می‌دهد که اکثریت مکان‌گزینی‌ها در روند استقرارهای انسانی از پیش از تاریخ تاکنون، در کنار منابع آبی از جمله رودخانه‌ها که دارای شرایط زیست‌محیطی مناسب بوده، واقع شده است.
او افزود: دستاوردهای علمی که در کاوش‌های باستانشناسی حدود یک دهه گذشته در حوضه آبگیر رودخانه سیمره یافت شد، مجالی شد تا در این عرصه همکاری تنگاتنگی میان گروه‌های باستانشناسی و مجریان طرح سد سیمره صورت گیرد.
«نیاکان» با بیان اینکه در این هم‌اندیشی دو روزه سعی و کوشش بر آن است تا به گوشه‌ای از این همراهی و همکاری‌های مستمر اشاره شود، رود سیمره را یکی از طولانی‌ترین رودهای ایران و از مهمترین سر شاخه‌های مهم رود کرخه دانست که از ارتفاعات برفگیر شمال غربی ایران سرچشمه گرفته و در مرز مشترک استان‌های ایلام و لرستان قرار دارد .
این باستان‌شناس با بیان اینکه ساخت سد سیمره در سال 1376 آغاز شد و هم اکنون مراحل نهایی خود را می‌گذراند، بیان کرد: نخستین گام پژوهش‌های باستانی‌شناسی انجام شده در یک دهه گذشته از سال 1386 در این محوطه آغاز شد و فرآیند فوق توانست بیش از 103 محوطه باستانی را در دره سیمره به صورت پراکنده شناسایی کند.
او افزود: گام بعدی انتخاب گزینش روی محوطه‌هایی بود که می‌توانست اطلاعات بسیاری رابه ادبیات باستان شناسی مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ و آغاز تاریخی، تاریخی و اسلامی اضافه کند که مورد کاوش اضطراری قرار گرفت.
وی با اشاره به پیش آمدن وقفه‌ای دو ساله در کاوش‌های سیمره (از سال 1386 تا اوایل سال1390) بیان کرد: پس از این مدت بار دیگر پژوهش‌های باستانشناسی با همکاری دوجانبه پژوهشگاه میراث فرهنگی و وزارت نیرو در سال 1392 آغار شد که تا کنون نیز ادامه دارد.
او بیان کرد: این نکته قابل ذکر است که تلاش شبانه‌روزی باستان‌شناسان در روند نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی سیمره در چند ساله اخیر نشان داد که باستانشناسی ایرانی تا چه حد در خدمت اهداف ملی و میهنی پیش رفته و به صورت ویژه با تحمل تمام سختی‌ها به کاوش‌های نجات بخشی در این حوضه آبگیر پرداخته‌اند، تا بتوانند آخرین دستاوردهای پژوهش‌های باستانشناسی را در اختیار علاقمندان حوزه فرهنگ تاریخ ایران قرار دهند.
ارایه 30 مقاله از سوی سرپرست‌های کاوش
دبیر علمی همایش پژوهش های باستان شناسی حوضه آبگیر سد سیمره همچنین از ارسال 30 مقاله‌ای از سوی سرپرستان کاوش در این منطقه‌ی تاریخی به دبیرخانه پژوهشکده خبر داد و افزود: مقالات ارائه شده روند پژوهش‌های باستان شناسی دوران نوسنگی بدون سفال که در محوطه های چون چیا سبز شرقی و کپرگاه وغارهای چیا سبز صورت گرفته است، را بررسی می‌کنند.
به گفته او ،اهداف کاوش در این محوطه‌ها مبتنی بر گاه‌نگاری، مطالعه روند تغییرات تکنولوژی و اقتصادی ساکنان محوطه، مطالعه بقایای معماری و بررسی تعاملات ساکنان محوطه با محیط پیرامون بوده که توانست اطلاعات جدیدی دست دهد که قدمت نخستین استقرار را در این حوضه آبگیر به هزاره نهم قبل از میلاد مطرح می‌کند.
تخصصی بودن محوطه‌ها
نیاکان وجود دیوارهای دفاعی، فعالیت‌های صنعتی چون کوره‌های سفال‌گری، فلزگری و ساخت تنبوشه‌های سفالی برای توزیع شبکه آبرسانی را نشانی از تخصصی بودن محوطه‌های این دوره مربوط به دوران شهرنشینی اعلام کرد.
وی در ادامه به پژوهش‌های انجام شده در محوطه‌های عصرآهن از جمله محوطه‌های «له لار» و «گندم‌زار» در این حوضه‌ی آبگیر اشاره کرد که گویای پیشینه‌ای از حضور آغاز تمدن‌های بزرگ از هزاره اول است .
این باستان‌شناس بیان کرد: داده‌های مهم باستان‌شناختی چون معماری فاخر از این دوره و تزیینات وابسته به آن با به دست آمدن تالار ستوندار و بقایای نقاشی‌های دیواری هندسی نشان از یکی از کهن‌ترین تالارهای ستوندار در این محدوده جغرافیایی دارد که آن را می‌توان پیشینه دیگری از تالارهای ستوندار در دیگر محوطه‌های باستانی ایران دانست.
فرهنگ دوران اشکانی
او با اشاره به اینکه سفالینه ها و دیگر اشیای به دست آمده از این پژوهش‌ها نقش موثری در شناخت بیشتر از این دوره فرهنگی دارد، گفت: دوره تاریخی سیمره با وجود محوطه‌های چون شهر بزرگ برزقواله با قلعه سیرم شاه و قلعه گوری و سرگند آب توانست با توجه بر ریشه‌های فرهنگی از دوران اشکانی هنر نوینی را پدید آورد.
به گفته او، گواه این امر گچبری‌ها و پلان معماری بدست آمده با توجه به ساختار کوره‌های گج که نشانی از کارگاه‌های صنعتی و تخصص در این دوره را روشن می‌کند، است .
نیاکان افزود: در واقع بار دیگر دریافت ما از تاریخ فرهنگ و تمدن دوره ساسانی در این بخش از ایران با پژوهش های باستانشناسی انجام گرفته چشم‌انداز واقعی را بر نقش مقتدرانه ایرانیان در دنیای آن روزگار آشکارمی سازد.
به گفته او ، تاثیر فرهنگ هنری دوره ساسانی در قرون اولیه اسلام در قلمرو هنر اسلامی ایران به گونه ای چشمگیر نمایان است که تفکیک آثار هنری اوایل اسلام از دوره ساسانی کاری دشوار است اما بقایای معماری و مواد فرهنگی آن را در محوطه‌های «للار» و دیگر محوطه‌های این حوزه فرهنگی می‌توان مشاهده کرد./پ
