روزنامه پیام آشنا چاپ البرز در گزارشی به قلم لیلا خانی نژاد نوشت: یکی از بزرگترین معضلات شهر کرج رعایت نکردن علائم و اصول راهنمایی و رانندگی است. ناهنجاری هایی که در فضای رفتاری ترافیک رخ می دهد، باعث برخورد شهروندان با یکدیگر در سطح شهر شده که شاید اتفاقی دعوای افراد در خیابان و یا گذرگاه ها دیده باشید.
وجود پتانسیل های زیاد و اماکن گردشگری هنوز فرهنگ جامع و بستری مناسب برای رعایت قوانین در شهر کرج و استان البرز ایجاد نشده است. با وجود آمار بالای تصادفات در ایران؛ کرج نیز بعنوان یکی از شاهراه های ارتباطی مامن و بستر رشد این معضل است.
یکی از علل این گونه رفتارها را می توان به رابطه میان شهروندان با یکدیگر و ویژگی های شخصیتی آنان مربوط دانست. زمانی که پلیس در محل تردد رانندگان حضور ندارد شهروندان کمتر احساس پایبندی به قانون دارند. البته این گونه رفتار بصورت عام و در تمام کشور نمایان است. اما گویا در شهر کرج نمود بیشتری داشته و چنانچه اگر اصول اخلاقی و احساس پایبندی به آن اصلاح شود این معضل به گونه ای برطرف می شود.
در این شرایط، برخی جامعه شناسان یکی از علل بروز چنین رفتارهایی را به نداشتن احساس پیوند اجتماعی میان شهروندان و جامعه نام می برند چرا که بنظر می رسد کج رفتاری های فرد بیشتر بعلت نداشتن این پیوند باشد.
مهاجرت افراد به شهر کرج و استان البرز باعث شده تا احساس تعهد و تعلق خاطر همراه با مسوولیت اجتماعی و در نتیجه مشارکت کمتر در میان افراد و نهادهای مدنی برقرار شود. به گونه ای که با برهم زدن نظم و ایجاد هرج و مرج، عبور از اماکنی که تابلوهایی مطلق ممنوع و ممنوع الورود بوده، اختلال در رفت و آمدها، پارک کردن های بی مورد (جدای از نبود فضای پارک) و بسیاری دیگر عواملی است که رابطه بین مردم و جامعه شهری کرج را دچار اختلال کرده است.
به نظر می رسد، رفتار قانون شکنانه و قانون گریزی با توجه به مهاجر پذیر بودن و نداشتن وابستگی به این شهر یکی از علل آن باشد و فرد با سیستم قانونمند اطراف خود کنار نیامده و رفتارهای متناقضی را از خود بروز می دهد.
کم توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی که می توان یکی از علل آن را ناآگاهی و نداشتن شناخت لازم نسبت به قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی که بصورت سهوی صورت می گیرد و یا با آگاهی و به عمد مرتکب خلاف شده و در واقع ارتکاب به این امر را نشانه زرنگی و چابکی خود قلمداد می کنند.
بیشتر نسبت به یکدیگر حس انتقام و رفتاری تلافی جویانه دارند که این گونه رفتار در سیستم حمل و نقل شهری باعث اختلال و بروز مشکلاتی خواهد شد. وجود اقشار مختلف در کنار یکدیگر مانند اسلام آباد در کنار عظیمیه، اوقافی ها در کنار رجایی شهر، آق تپه در کنار مهرشهر و بسیاری دیگر باعث شده تا عوامل فرهنگی بر نوع رفتار و ناهنجاری ها در رانندگان تاثیر گذاشته و فاصله و موقعیت اجتماعی افراد با یکدیگر تفاوت فاحشی داشته باشد.
فاصله طبقاتی اصطلاحی است که بکار برده می شود و شاید در نظر برخی از کارشناسان نادیده گرفته شده ولی باید به آن توجه کرد. داشتن ثروت، تحصیلات عالیه، شغل مناسب و... نشان دهنده موقعیت اجتماعی است که در هنگام رانندگی می توان تا حدودی مد نظر داشت. فردی که از هر نظر دارای موقعیت مناسبی است کمتر دغدغه داشته و با آرامش خاطر بیشتری مسیر مورد نظر خود را طی می کند هر چند عمومیت نداشته و ممکن است در این گفته ها درصدی کم خطا نیز صورت گیرد که صحبت ما بر جامعه انسانی است که خطا پذیر است.
ذکر این نکته نیزاز نظر جامعه شناسان لازم است «افرادی که دارای موقعیت اجتماعی بالاتری هستند، احساس همنوایی بیشتری نسبت به قوانین اجرایی جامعه دارند و در واقع رانندگی را هم بخشی از زندگی خود دانسته، به طوری که رعایت حقوق اجتماعی را نیز هنگام رانندگی یا هر فعالیتی در حوزه ترافیکی تسری می دهند و با چنین نگرشی کمتر دچار ناهنجاری رفتاری از جمله نادیده گرفتن قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی می شوند».
«فرهنگ در اصطلاح به مجموعه ی پیچیده از دانش ها، باور ها، هنر ها، قوانین، اخلاقیات، آداب و رسوم و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه، از جامعه خویش فرا می گیرد؛ می گویند».
وجود راه های مواصلاتی و رفت و آمدهای مختلف از چند گوشه این کشور باعث شده تا شهر کرج باجمعیتی بیش از دو و نیم میلبون نفری و با وجود اقوام مختلف با در نظر گرفتن بسیاری دیگر از جمله افزایش روزافزون جمعیت و مسائل بسیاری در بحث ترافیک و اخلاق رانندگی عقب تر از دیگر شهرهای ایران باشد.
یکی دیگر از مشکلاتی که در کلانشهر کرج بیشتر با آن رو برو هستیم و گریبانگیر شهروندان است مشکل سو فرهنگ در امر رانندگی است.
با نیم نگاهی به رفتار رانندگان در این شهر بخصوص در ساعت شلوغی و نزدیک به ایام نوروز شلوغی شهر کرج ناشی از ورود خودروهایی است که بیشترین افرادی که در آن حضور دارند راننده و فرد کناری اوست بدون اینکه بفکر جای پارک و ترافیک شهری باشند خودروهای خود را از خانه خارج کرده تا برای خرید چند قلم کالا وارد هسته مرکزی شهر شوند. با ایجاد طرح زوج فرد نیز این مشکل چندان حل نمی شود؛ چرا که اصل همان رعایت اصول و قوانین راهنمایی و رانندگی است که بیشتر شهروندان کرجی با آن بیگانه اند. نبود فضای کافی برای پارک در سطح شهر، رعایت نکردن اصول آپارتمان سازی و تنگ و باریک بودن خیابانها و کوچه ها یکی دیگر از علل ایجاد ترافیک است.
در واقع نوع نگاهی که برخی شهروندان نسبت به خودرو داشته و آن را وسیله ای تفریحی می دانند نیز در این امر دخیل است که این خود نوعی سوء رفتار و فرهنگ در اصول رانندگی است. ایجاد «انگیزه» حلقه مفقوده رفتار اجتماعی در شهر کرج است که امروزه رعایت کردن مقررات اجتماعی و حقوق مدنی یکی از اصول زندگی در کشورهای پیشرفته ی دنیا است. در بیشتر جوامع پیشرفته و در حال توسعه؛ فرهنگ رعایت حقوق شهروندی است به گونه است که اگر کسی آن را رعایت نکند برای آنان غیر عادی و عجیب است.
حتی در کشورهای پیشرفته ی شرقی و آسیایی نیز وضع به همین منوال است چرا که رعایت کردن مقررات اجتماعی و اصول مدنی راهکاری برای پیشبرد نظم اجتماعی و توزیع هر چه بهتر امکانات در میان مردم است. وقتی شهروندی حقوق دیگران را رعایت می کند، اطمینان خاطر دارد که شهروندان دیگر حقوق او را رعایت می کنند. رفتاری که رانندگان در استان البرز هنگام ایستادن پشت چراغ قرمز از خود نشان می دهند شامل: گاز دادن ممتد، خیره شدن به چراغ قرمز، رعایت نکردن فاصله اتومبیل ها با یکدیگر، ایستادن روی خط عابر پیاده و در آخر با سبز شدن چراغ پدالی که تا آخر فشار داده و گوی سبقت را از یکدیگر می ربایند. در رانندگی هیچ احترامی برای ایستادن در صف وجود ندارد که رانندگان سعی دارند از هر گوشه و کنار از دیگران «جلو» بزنند. حتی اگر این جلو زدن مستلزم رانندگی در خلاف جهت باشد و یا مجبور باشند در آخرین لحظه بدون استفاده از چراغ راهنما فرد عقبی باید از غیب بداند که راننده به کدام جهت می پیچد و یا مبادا سر ماشین دزدانه وارد حریم دیگری شود.
نکته ای که همیشه جالب و شنیدنی بوده رفتاری است که برخی از شهروندان هنگام سفر به خارج از کشور دارند. هنگام برگشت از اصول و قواعد کشورهای دیگر تعریف کرده و همین افراد در حین رانندگی تحت تاثیر قرار گرفته و رفتاری ناشایست مرتکب می شوند. شاید به این جهت که مردم ما نمی دانند که باید حقوق یکدیگر را رعایت کنند. در واقع میان فکر و آموخته های آنان با رفتار و عملکردشان فاصله زیادی وجود دارد همان مشکلی که در کل جامعه انسان ایرانی وجود دارد. آنچه می دانیم با آنچه انجام می دهیم یکی نیست.
با تحلیل رفتار در شهروندان کرجی و استان البرز می توان بخشی از این مشکلات و معضلات را به نداشتن بستری مناسب برای فرهنگ سازی و ضعف فرهنگی آنان ربط داد که با اختصاص بودجه و کمک کارشناسان ترافیک و در کنار آن جامعه شناسان تا حدودی از این معضل را حل کرد.
یکی از دیگر علل رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی را می توان در نداشتن انگیزه میان شهروندان نام برد که این افراد انگیزه ای برای رعایت قوانین در این شهر ندارند. صبح که از خانه خارج می شوند بفکر حل مشکلاتی هستند که شاید حل برخی از آنها مدتها طول بکشد و نیازمند تامین منابع مالی بسیاری است. همان سردرگمی که بیشتر مردم ما با آن دست به گریبان هستند و دیگر مجالی برای فکر کردن و رعایت قوانین در خود نمی بینند.
در واقع رانندگی در البرز با ریسک همراه است و اگر در برخی نقاط رعایت می شود بخاطر وجود پلیس و عوامل آن است که مجبور به رعایت آن می شوند چرا که اگر روزی حس کنید که می خواهید قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت کنید و مانند یک راننده اخلاق مدار برانید بعد از چند لحظه پشیمان شده و خود شما نیز دست به رفتاری غیر متمدنانه می زنید. اینجاست که با خود می گویید چه باید کرد تا در شهروندان کرجی انگیزه رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ایجاد شود؟ در حالی که برخی از آنان می دانند که درست رانندگی نمی کنند و می خواهند که اخلاق مدار باشند نمی توانند رفتاری خوب و در شان یک شهروند کرجی از خود بروز دهند؟
حل این معضل با نگاهی کارشناسی و در نظر گرفتن موقعیت کرج با برنامه ریزی صحیح بخش های دولتی و غیر دولتی، تبلیغات و بستر سازی فرهنگی توسط مدیران شهری و استانی همراه با آسیب شناسی این معضل میسر است اگر چنانچه بودجه های اختصاص داده شده را در جهت درست و به دست کارشناسان زبده بدون دخیل کردن قصد و غرض هزینه کنند این معضل تا حدودی حل شده و شهروندان کرج رفتار صحیح رانندگی خواهند داشت.
