یعقوب شلیش‌پور در پنجمین نشست هم‌اندیشی "هم‌گفت" که در خصوص بررسی شیوه‌های توانمندسازی ساکنان مناطق کم‌برخوردار در خانه سازمان‌های مردم‌نهاد در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: تا زمانی که نگاه هم‌سانی به مناطق حاشیه‌نشین و کم‌برخوردار نداشته باشیم و واقعیت‌های این مناطق منعکس نشود، نمی‌توانیم تصمیم درست و برنامه‌ریزی صحیحی در این مناطق داشته باشیم.
وی با اشاره به مشکلاتی که تحت عنوان مشکلات فرهنگی، خدماتی، معیشتی و زیرساختی در مناطق حاشیه‌نشین تعریف می‌شوند، افزود: این مشکلات تعریفی دارند. زمانی که می‌گوییم در این منطقه مشکلاتی وجود دارد، به دلیل این است که نگاه ما با عامه مردم متفاوت است. نگاه ما این است که فقر فرهنگی زاییده عوامل متفاوتی از جمله توسعه نامتوازن است اما برداشت ما از این مساله، این است که در مدت زمان طولانی، این افراد مورد بی‌توجهی یا کم‌توجهی قرار گرفته‌اند و عدالت توزیع امکانات در این مناطق رعایت نشده و دچار فقر فرهنگی شده‌اند.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان گفت: اگر انسان به این نتیجه و باور برسد که در حالت ایستا قرار دارد و وضعیت معیشتی و سرنوشت وی، ایستا و همیشگی خواهد بود، باور خطرناک و غلطی است زیرا این خطر وجود دارد که این باور به مرور زمان به فرزندان منتقل شود و در این شرایط با جامعه ایستا و ناکارآمد مواجه خواهیم شد بنابراین باید در این موضوع ورود کنیم.
شلیش‌پور با بیان اینکه خوزستان دومین استان از نظر تعداد افراد حاشیه‌نشین است، گفت: در اهواز حدود ۴۵۰ هزار نفر حاشیه‌نشین ساکن هستند که این موضوع باعث شد به جد در این زمینه ورود کنیم. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این زمینه انجام شد، بحث راه‌اندازی دفاتر تسهیل‌گری و توسعه محلی بود. مهم‌ترین اقدام این دفاتر، جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های محلات است. این اطلاعات می‌توانند در برنامه‌ریزی بلندمدت و کلان مسئولین تاثیرگذار باشند.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان افزود: یکی از مهم‌ترین اهداف دفاتر تسهیل‌گری و توسعه محلی، شناسایی ظرفیت‌های مناطق است که در این راستا سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای را وارد مناطق حاشیه‌نشین کردیم. در گذشته، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برنامه‌های آموزشی خود را به صورت آمرانه در مناطق انجام می‌داد اما اکنون این سازمان مولف شده بر اساس ظرفیت‌های شناسایی شده، آموزش‌ها را ارائه دهد.
شلیش‌پور تصریح کرد: زمانی که در زمینه آموزش و توانمندسازی در مناطق صحبت می‌کنیم، مسائل فرهنگی، اجتماعی و عرفی نیز در این زمینه نقش دارند. جایگاه عرف در مناطق خوزستان، جایگاه حائز اهمیتی داشت و نقش بازدارنده‌ای ایفا می‌کرد. به طور مثال وضعیت خوزستان در سال‌های گذشته در زمینه طلاق به گونه‌ای بود که از هر ۲۰ ازدواج، یک مورد به طلاق ختم می‌شد اما در سال گذشته، از هر پنج ازدواج، یک ازدواج به طلاق ختم شد که این موضوع نشان می‌دهد شاخص‌های عرفی ما نیز در حال تغییر هستند و این موضوع تاثیر خود را در مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌گذارد.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان بیان کرد: مرجع‌های اجتماعی ما به مرور زمان دچار ریزش می‌شوند که بخشی از آن به دلیل مسائل معیشتی و اقتصادی است. مثلا زمانی که پدر خانواده از انجام وظایف خود ناتوان می‌شود، به مرور زمان نقش محوری خود در منزل را از دست می‌دهد و گسست در خانواده رخ می‌دهد. بنابراین مسائل معیشتی و اقتصادی نیز تأثیر خود را در این بخش می‌گذارند و در نتیجه، وظیفه ما سنگین‌تر خواهد شد که با ورود به این مسائل، باید بخشی از این افراد که فرصت لازم برای ورود به بحث تولید را ندارند، با توانمندسازی ارتقا دهیم.
وی ادامه داد: نگاه ما به سمن‌ها این است که با شناسایی ظرفیت‌ها و نیازمندی‌های مناطق بتوانند طرح‌های خود را اجرا کنند. در دو سال گذشته، طرح‌های زیادی از سمن‌ها دریافت شد تا بر اساس ارزیابی‌های اداره‌کل امور اجتماعی استانداری، طرح‌های متناسب با این مناطق اجرا شوند.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان افزود: این طرح‌ها باید توسط سمن‌ها اجرا شوند، البته نه طرح‌های سوری و شکلی. این طرح‌ها باید در مناطق کم‌برخوردار اجرا شوند و راستی‌آزمایی آنها نیز انجام شود تا شاهد تغییرات لازم در حوزه توانمندسازی باشیم.
وی عنوان کرد: برای اینکه سمن‌ها را وارد بحث توانمندسازی کنیم، به سمن‌های متخصص نیاز داریم که در این راستا سمن‌ها را ارزیابی کردیم. ما در سمن‌ها فراوانی متناسب با خوزستان نداشتیم. فراوانی سمن‌ها بیشتر در امور خیریه، آسیب‌های اجتماعی و محیط زیست است در حالی که سمن‌های تخصصی در حوزه بانوان و مناطق حاشیه‌نشین نداشتیم بنابراین در این راستا، افراد را تشویق کردیم که در بخش‌های مورد نیاز ورود کنند و اکنون در توانسته‌ایم تا حدودی فراوانی خوبی ایجاد کنیم.
شلیش‌پور افزود: با اتفاقاتی که در دفاتر تسهیل‌گری در حال رخ دادن است، تا حدودی نقیصه نامتوازن بودن سمن‌ها را جبران کرده‌ایم و امیدواریم تا پایان سال جاری این سمن‌ها را ثبت کنیم و وارد چرخه فعالیت شوند.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان گفت: دفاتر تسهیل‌گری نقش مطالبه‌گری را ایفا می‌کنند و به عنوان دفتر دولتی فعالیت نمی‌کنند. این دفاتر حقوق خود را از دولت دریافت نمی‌کنند و با یک شرکت خصوصی قرارداد دارند. این دفاتر باید به عنوان منتقد عمل کنند و دستگاه‌ها را به چالش بکشند و ما تنها به عنوان پشتیبان و بازوی اجرایی این دفاتر جهت وارد کردن فشار به دستگاه‌ها ایفای نقش می‌کنیم.
وی ادامه داد: این دفاتر مستقل هستند و می‌تواننند مطالبات مردم را منعکس کنند و از تمام ظرفیت استانداری برای وارد کردن فشار به دستگاه‌ها استفاده کنند. در نتیجه بحث این دفاتر، دولتی نیست و برخلاف برنامه ششم توسعه عمل نکرده‌ایم.
شلیش‌پور افزود: یکی از مهم‌ترین مشکلات خوزستان، در بحث نگاه برخی مدیران است. بسیاری از مدیران تنگ‌نظر هستند. تنگ‌نظری مدیران به ویژه در بحث توزیع اعتبارات و ارائه خدمات، یکی از مهم‌ترین مشکلات خوزستان است که موجب شده این شرایط به صورت غده‌ای در خوزستان رشد کند.
وی ادامه داد: در برخی نقاط خوزستان در ۱۰ سال گذشته به ندرت یک سالن ورزشی ایجاد شده است که این موضوع نشان می‌دهد عدم احساس مسئولیت و عدم پاسخگویی بسیاری از مسئولان باعث شده در بحث توزیع اعتبارات، مناطق حاشیه برنامه‌ریزی آنها کمتر قرار گیرد بنابراین اگر قرار است در مناطق حاشیه‌نشین اتفاقات خوبی رخ دهد، باید نخست مدیران را رو کرد. یکی از عوامل پس رفتگی و نهادینه شدن این شرایط در مناطق کم‌برخوردار، این مدیران هستند.
معاون اداره‌کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان با بیان اینکه مشکل قانون وجود ندارد، گفت: زمانی که نماینده مجلس به وظایف خود آگاه نباشد، وارد کار اجرایی می‌شود. به طور مثال برخی دستگاه‌ها به دلیل کم‌کاری باعث شده‌اند که معاونت سیاسی، اجتماعی، یا اداره‌کل امور اجتماعی در زمینه برخی مسائل ورود کنند. به طور مثال در زمینه برگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل به چرخه تحصیل، دستگاه‌هایی مانند آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی باید وظیفه خود را عمل کنند اما ما در این زمینه ورود کردیم. بنابراین این دستگاه‌ها به وظایف ذاتی خود به نحو احسن عمل نکرده‌اند.
شلیش‌پور تصریح کرد: علاوه بر این موضوع، ما با تأویل قانون مواجه هستیم. تعریف قانون مشخص است اما تأویل قانون توسط برخی مدیران به ویژه در حوزه اختصاصی دستگاه‌ها باعث شده که چنین شرایطی ایجاد شود.
وی عنوان کرد: در بحث سمن‌ها، کیفیت را قربانی کمیّت کرده‌ایم. تعداد سمن‌ها در خوزستان بالا است، اما کیفیت لازم را ندارند. به آنها گوشزد کردیم که استقلال خود را فدای گرفتن چند طرح از دستگاه دولتی نکنند اما اتفاق بدی که در حوزه سمن‌ها در حال رخ دادن است این است که این کار را انجام داده‌اند. گاهی سمن‌ها برای اینکه طرحی یا اعتباری را از دستگاه دولتی را دریافت کنند، حاضر شده‌اند استقلال خود را از دست بدهند در صورتی که اگر سمن‌ها استقلال خود را از دست دهند، نمی‌توانند نقش خود را ایفا کنند. تلاش ما این است که استقلال سمن‌ها را افزایش دهیم تا معنای ماهوی خود را اجرا کنند.
