چه کسی مسئول ورود فاضلاب به‌آب‌های سطحی است؟
بنابه اظهارات مسئولان شهری نزدیک 50 درصد شهر تبریز از شبکه فاضلاب برخوردار نیست و در برخی مناطق فاضلاب انسانی در کانال‌های انتقال آب‌های سطحی تخلیه می‌شود. رحیم‌اوغلی، رئیس اداره نظارت و پایش محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی می‌گوید: «این یک مشکل فرهنگی است که مردم هر جا نتوانسته‌اند به شبکه فاضلاب دسترسی پیدا کنند فاضلاب خود را به شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی وصل کرده‌اند. آب‌های سطحی که به غرب تبریز می‌ریزد با کانالی که از دیرباز برای همین منظور ساخته شده بود به نام ایلی‌سو، وارد غرب تبریز می‌شود و متاسفانه برخی با این آب اقدام به آبیاری زمین‌های کشاورزی می‌کنند.» رحیم‌اوغلی تاکید می‌کند که وظیفه برخورد با کسانی که فاضلاب خود را وارد شبکه آب‌های سطحی می‌کنند با شهرداری است و محیط‌زیست حق دارد از شهرداری شکایت کند اما «آیا با شکایت از شهرداری و آب و فاضلاب مشکل حل می‌شود؟ قطعا این‌طور نیست. دولت با مشکل اعتبار مواجه است. ما هم نمی‌توانیم از دولت شکایت کنیم.»
سعید محدث، عضو هیات رئیسه شورای شهر تبریز در این باره می‌گوید: «ایجاد شبکه فاضلاب از درب منزل مردم تا شبکه فاضلاب، وظیفه ذاتی شرکت آب و فاضلاب است ولی شهرداری به دلیل اینکه مالک جدول‌های آبرو در سطح شهر است موظف است با کسانی که در آنها دخل و تصرف می‌کنند و یا فاضلاب‌شان را در آن تخلیه می‌کنند با طی مراحل قانونی برخورد و نسبت به مسدود کردن آنها اقدام کند.»
محدث تاکید می‌کند که مسئولیت و مالکیت هر نوع آبراه در سطح شهر با شهرداری است و بهداشتی کردن این آبراه‌ها در سطح شهر نیز به عهده شهرداری است.
او با بیان این که «معاونت خدمات شهری شهرداری قانونا باید مزارعی که از فاضلاب استفاده می‌کنند را به دستگاه قضایی معرفی و محصولات‌شان را معدوم کند» می‌گوید: «محیط‌زیست اگر مصادیق را می‌داند بهتر است شکایت کند تا شهرداری هم با متخلفان برخورد کند.»
عضو هیئت رییسه شورای اسلامی شهر تبریز، گفت: آبیاری بخش‌هایی از مزارع موجود در غرب تبریز با آب فاضلاب شهری، موضوع تاسف‌باری است که باید اصلاح شود.
سعید محدث با بیان این مطلب اظهار کرد: سودجویان، در آبیاری بخش‌هایی از مزارع سیفی‌جات غرب تبریز، برای کاهش هزینه‌های خود پمپ‌های خود را خاموش کرده و فاضلاب شهری را جایگزین سیستم آبیاری کرده‌اند.
وی اضافه کرد: این اقدام موضوع تاسف‌باری است که سلامت شهروندان را با خطر جدی و مستقیم مواجه کرده‌است.
عضو شورای اسلامی شهر تبریز ادامه داد: با توجه به افزایش مصرف سبزیجات در فصل تابستان، باید نظارت‌ها بر اراضی کشاورزی افزایش یافته و زمینه‌های تخلف و سودجویی، مسدود شود.
محدث تاکید کرد: مسدود کردن مسیرهای فاضلاب منتهی به مزارع و همکاری و هماهنگی دستگاه‌های متولی و ذی‌ربط در این زمینه ضروری است.
عضو هیئت رییسه شورای اسلامی شهر تبریز، تاکید کرد: هیچ موضوعی مهم‌تر از سلامت شهروندان نیست؛ بنابراین باید با این قبیل تخلفات، به جدی‌ترین وجه ممکن برخورد شود
ایمانلو، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان، پیش‌تر از نبود اعتبار لازم برای تحت پوشش قرار دادن تمام مردم شهر برای شبکه فاضلاب خبر داده و گفته که شبکه فاضلاب تبریز نیازمند 500 میلیارد تومان اعتبار است و این شرکت چنین اعتباری را ندارد.
بدون آب چگونه کشاورزی کنیم؟
منطقه قراملک تبریز در طرح توسعه شهر در رژیم سابق به عنوان بخش توسعه صنعتی در نظر گرفته شده بود که پس از انقلاب با فشار جهاد کشاورزی به دلیل مرغوبیت خاک این بخش، با توسعه صنعتی در این منطقه مخالفت شد و زراعت دوباره در آن رونق گرفت. سطح منطقه قراملک نسبت به شهر پایین‌تر بوده و همین مسئله باعث ریزش آب‌های سطحی شهر به سمت آن می‌شود.
برخی از کشاورزانی که در منطقه قراملک از این آب استفاده می‌کنند می‌گویند: «خودمان هم راضی به استفاده از این آب نیستیم ولی نه به ما اجازه حفر چاه می‌دهند نه کسی چاه به ما اجاره می‌دهد، حالا ما چه کار کنیم؟ سال‌هاست که کشاورز هستیم آیا باید زمین‌هایمان را رها کنیم؟»
آبیاری بخش دیگری از مزارع قراملک تبریز متاثر از فاضلاب صنعتی کارخانجات همجوار است. یکی از این واحدهای صنعتی کارخانه تولید خمیرمایه است که به اذعان فعالان زیست‌محیطی بزرگ‌ترین مشکل زیست محیطی منطقه است. رحیم اوغلی می‌گوید این کارخانه تا سال 85 فاقد هرگونه تصفیه خانه بوده است و با فشار سازمان آنها تصفیه‌خانه استاندارد طراحی کرده، ساخته و بهره‌برداری می‌کنند. امروز فاضلاب تصفیه شده این کارخانه استاندارد است.
او درباره مشاهدات خبرنگاران و فعالان محیط زیست مبنی بر رهاسازی فاضلاب تصفیه نشده کارخانه در محیط اطراف می‌گوید: «قبول دارم. شاید فاضلاب این کارخانه مقداری بای‌پس داشته باشد ولی باید بدانید که تا قبل از سال 85 بین کشاورزان برای استفاده از این فاضلاب درگیری پیش می‌آمد چراکه فاضلاب خمیرمایه حاوی مواد آلی بوده و فاقد هر گونه فلزات سنگین است و به عنوان یک کودشیمیایی عمل می‌کند.»