کافیست تاریخ را ورق بزنی، نشانههای زیستی مردمان جاده ابریشم در آن فراوان است از بناهای موجود در این جاده تا حتی همان استکان چای به عنوان یک میراث مشترک ناملموس. اینها همه نشان از یک اتفاق دارد و آن اینکه یک روح مشترک جمعی بین مردمان حاکم بود که زیستن در کنار یکدیگر را با صلح و آرامش تجربه میکردند.
«یک فنجان چای» کنار «جاده ابریشم»
همدان، به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایرانزمین، در روزهای آغازین پاییز ۹۸ میزبان ششمین نشستهای جهانی «جاده ابریشم» است تا بار دیگر ثابت کند این شهر از قدیمالایام تاکنون محور مهمترین اتفاقات فرهنگی در جهان بوده است.
این شهر با برج و باروهایش، با مهندسی دایرهوارش و با آب و هوای کوهستانی و بینظیرش همواره در طول تاریخ کانون توجه حکومتهای مختلف بوده و هست؛ همدان به عنوان یکی از شاهراههای اصلی بازرگانی در جاده ابریشم قدیم به عنوان حلقه واسطی بوده که شرق آسیا به قلب اروپا را متصل کرده و دو کاروانسرای «تاجآباد» و «فرسفج» گواه این مدعاست که این شهر ماوای بازرگانان این جاده بوده است.
اکنون که با ابتکار کشور چین، سازمان جهانی یونسکو به دنبال احیای «جاده ابریشم» به عنوان یک راه ارتباطی مهم در مبادلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشورهای این مسیر است، به کشورها و شهرهای قدیم این جاده بسنده نشده و پروژه «راه ابریشم جدید» تعریف شده است.
از این رو همه ساله سلسلهنشستهایی با موضوعات مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با حضور کشورهای عضو راه ابریشم برگزار و پیرامون مباحث مختلفی بحث و تبادل نظر میشود که همدان به نمایندگی از سرزمین پهناور ایران میزبان ششمین دوره این نشستهاست.
توجه به ثبت زنجیرهای آثار موجود در مسیر راه ابریشم از جمله کاروانسراهای این جاده، اشتراکات فرهنگی و اجتماعی از جمله مذهب، آداب و رسوم، ورزش، غذا، سبک زندگی و... از جمله مهمترین مباحث مطرح شده در این نشستها بود که انتظار میرود در آینده نتایج ملموس آن برای ساکنان حاشیه این جاده مشخص شود.
در این میان همدان به عنوان یکی از غنیترین شهرهای جاده ابریشم در حوزه آثار ملموس و ناملموس قطعا میتواند نقش کلیدی ایفا کند؛ آثار به جامانده از دورههای مختلف تاریخی در کنار آثار بینظیر طبیعی به عنوان میراث ملموس بشریت و نیز تنوع میراث ناملموس این شهر و استان از جمله گستردگی و تنوع صنایع دستیاش، آداب و رسوم خاصش، فرهنگ شفاهی بیمثالش و غذاها و خوردنیها دلچسبش و. همه و همه میتواند اشتراکات فراوانی را با مردمان ساکن در حوزه راه ابریشم رقم بزند.
همدان تنها شهر دنیاست که از بدو شکلگیری تاکنون در همین نقطه جغرافیایی بوده و هست و به عنوان کهنترین پایتخت جهان امروز میتواند نقش تسهیلگر در بازیابی هویت جاده ابریشم داشته باشد بنابراین برگزاری ششمین نشستهای تخصصی راه ابریشم در این شهر تنها شروع یک راه است.
بیشک احیای راه ابریشم میتواند دنیا را به سمت صلح و آرامش سوق دهد و دنیایی بسازد که رنگها در آن جایگاه ویژهای دارند، طعم غذاها دوستداشتنیتر است، مردم با هر مرام و مسلکی بیشتر به هم احساس نزدیکی میکنند تا دوست داشتن یکدیگر به عنوان حلقه مفقوده دنیای امروز، دوباره رنگ و بویی تازه بگیرد.
در طول سالها و سدههای مختلف مردم با باورهای متفاوت، مذاهب مختلف و فرهنگهای گوناگون در کنار یکدیگر در جاده ابریشم با صلح و صفا زیستهاند و همدان به عنوان شهری محوری در این جاده تمثیل واقعی این موضوع است. آنجا که کلیسا و کنیسه در کنار مساجد قرار گرفته و در گوشه و کنار شهر مزارهایی است برای بزرگان و مردم عادی مسلمان و یهودی و مسیحی؛ اینها نشان از زیست مسالمتآمیز مردمانی با عقاید مختلف در این دیار دارد امری که امروز متولیان برگزاری نشستهای تخصصی جاده ابریشم به دنبال آن هستند.
کافیست تاریخ را ورق بزنی، نشانههای زیستی مردمان جاده ابریشم در آن فراوان است از بناهای موجود در این جاده تا حتی همان استکان چای به عنوان یک میراث مشترک ناملموس. اینها همه نشان از یک اتفاق دارد. در همان سالهای دور که ارتباطات کم بود و شاید سخت و بشر با اسب و شتر و قاطر از شهری به شهر دیگر میرفت، اما یک روح مشترک جمعی در بین مردمان حاکم بود و بیآنکه بخواهند و یا بدانند همان مختصات فرهنگی دهکده کوچک جهانی را ساخته بودند و زیستن در کنار یکدیگر را با صلح و آرامش تجربه میکردند.
امروز سازمان جهانی یونسکو موظف است با همکاری کشورهای عضو راه ابریشم از میراث بهجامانده در این جاده چه آثار ملموس و چه ناملموس حفاظت و پاسداری کند و قطعا در این رهگذر ثبت جهانی آثار تاریخی و طبیعی و نیز ناملموس این جاده به ویژه استان همدان یک ضرورت اجتنابناپذیر است؛ و حالا که نمایندگان کشورهای عضو راه ابریشم در همدان گردهم آمدند تا با یکدیگر تبادل نظر کنند و در کنار یکی از قدیمیترین شهرهای جاده ابریشم یک فنجان چای نوش جان، این اتفاق را به فال نیک میگیریم؛ امید است از کنار برگزاری این نشستهای تخصصی، ایران به عنوان یکی از تاریخیترین کشورهای جهان بار دیگر بتواند در کانون توجه گردشگران خارجی قرار بگیرد.