به گزارش تابناک قم، رویکرد توسعه مبتنی بر حملونقل عمومی در سالهای اخیر به عنوان یکی از تکامل یافتهترین دیدگاههای توسعه شهری، که بر ارتباط متقابل حملونقل عمومی و توسعه شهری تأکید دارد، مطرح است. بسیاری از کشورهای توسعهیافته از سالها پیش این رویکرد را در طراحی روند توسعه خود در نظر داشته و حالا با گذشت یک نسل از تجربه به کارگیری این رویکرد در تدوین الگوی توسعه شهری برای کشورهای پیشرو، بسیاری از موانع و چالشهای سد راه اجرا و اثربخشی آن آشکار شده است که خود متضمن بهرهگیری کامل از پتانسیلهای این نوع از توسعه است.
این رویکرد در استان قم به دلیل شرایط جغرافیایی و موقعیت قرارگیری ضرورت بالایی دارد که حملونقل ریلی میتواند به عنوان یکی از بخشهای زیربنایی اقتصاد - که میتواند کلید توسعه اقتصادی باشد - در اولویت اقدام در این عرصه قرار گیرد.
قم از قدیم به دلیل قرارگیری در مرکزیت کشور به عنوان حلقه وصل استانهای دیگر مطرح بوده است. این را میتوان از سخنان معاون امور عمرانی استاندار قم استناد کرد.
به گفته «محسن بهشتی» راههای دسترسی سراسری زمینی و ریلی کشور از استان قم عبور میکنند و قم از گذشتههای دور از موقعیت ارتباطی بسیار مهمی برخوردار بوده و هنوز هم این جایگاه را حفظ کرده است.
وی از نقش استان در حمل ونقل هوایی هم ابراز امیدواری کرد و افزود: امیدواریم با حل و فصل مشکلات حقوقی فرودگاه و راهاندازی آن استان بتواند در زمینه حملونقل هوایی هم نقش برجستهای داشته باشد.
قم، پیشگام در راه رسیدن به شبکه حملونقل ریلی
بهشتی نگاه به توسعه صنعت ریلی را در استان قم رو به رشد ارزیابی و تأکید کرد: در دولت سابق با یک تصمیم اشتباه بسیاری از سفرها از ایستگاه قم به ایستگاه محمدیه منتقل شد که این مسأله کاهش استقبال مردم از حملونقل ریلی در استان را به همراه داشت. اما در چند سال گذشته این رویه اشتباه اصلاح شد و سفرها به ایستگاه مرکزی قم بازگشت.
به اعتقاد معاون امور عمرانی استاندار، موقعیت منحصر به فرد ایستگاه قم در مرکزیت شهر یک امتیاز محسوب میشود که کمتر استانی در کشور از این امتیاز برخوردار است. نزدیک بودن ایستگاه راهآهن به حرم حضرت معصومه(س) میتواند در جذب هر چه بیشتر مسافر مؤثر باشد.
بهشتی توسعه قطار شهری و شبکهای شدن حملونقل ریلی را یکی از الزامهای توسعه مبتنی بر حملونقل در استان برشمرد و گفت: خط دو مترو قم در اواخر سال 95 کلید خورد و حفاری آن به زودی آغاز میشود. علاوه بر این منوریل هم با همه مشکلاتی که به همراه داشت با طول 4/7 کیلومتر در ایستگاه مطهری متوقف شد که بتواند به ایستگاه مترو مطهری و شبکه ریلی استان متصل شود.
راهاندازی قطار سریعالسیر تهران - قم - اصفهان نیز از دیگر پروژههایی است که نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت ریلی استان خواهد داشت.
بهشتی با اشاره به این موضوع از جلسههای متعدد استان با مسئولان کشوری در این زمینه خبر داد و گفت: استان قم بین این 3 استان بیشترین مراوده و بحث کارشناسی را به مجموعه ملی و وزارتخانه داشته است و به دنبال این هستیم که ایستگاه موجود قم به عنوان ایستگاه قطار سریعالسیر مطرح شود.
توسعه حملونقل ریلی
توسعه حملونقل ریلی تا جایی اهمیت دارد که مقام معظم رهبری بارها بر این مسأله تأکید کردهاند و به عنوان یکی از سیاستهای اصلی برنامه ششم توسعه مطرح شده است.
معاون عمرانی استاندار با تأکید بر این مطلب اظهار کرد: توسعه حملونقل ریلی امروز مطالبه همه مردم و مسئولان است و در این زمینه سرمایهگذاری در بخش ریل بسیار اهمیت دارد. از آنجایی که سرمایهگذاری در این بخش زودبازده نیست نیاز دارد که دولت سیاستهای تشویقی را برای سرمایهگذاران این عرصه در نظر بگیرد.
شبکه حملونقل ریلی امروز در سراسر دنیا و در ارتباطات مناطق و شهرکهای بزرگ اقتصادی مؤثر است؛ مسألهای که به گفته بهشتی، در ایران و استان قم نادیده گرفته شده است.
وی با انتقاد از این موضوع افزود: خیلی از مراکز اقتصادی در عین نزدیکی به شبکه ریلی به راهآهن متصل نیستند و در صورتی که میتوان با سرمایهگذاری محدود از این ظرفیت استفاده کرد و به طور قطع اتصال به شبکه ریلی میتواند برای توسعه اقتصادی مؤثر باشد.
به گفته معاون عمرانی استاندار دو اصل مهم کنار آزادراه بودن و کنار ریل بودن برای جانمایی نخستین شهرک بخش خصوصی در نظر گرفته شده است و به دنبال این هستیم که منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان به راهآهن متصل شود که قطعا گشایش بزرگی در این جابهجایی به خصوص حمل بار در صنعت ریل استان خواهد بود.
عملکرد ضعیف قم در حمل بار توسط راهآهن
بهشتی در حالی از جابهجایی بار در صنعت ریلی استان یاد کرد که به گفته مدیرکل بازرگانی و بازاریابی راهآهن، عملکرد استان قم در این زمینه بسیار ضعیف است.
به گفته «سیدمرتضی علیاحمدی» قم در حملونقل بار به وسیله سیستم حملونقل ریلی اصلا موفق نبوده است و فقط یک درصد از میزان باری که سالانه از استان قم عبور میکند توسط راهآهن جابهجا میشود.
وی افزود: سالانه 4 و نیم میلیون تن بار از مبدأ قم به سایر استانها صادر میشود و 5/5 تن بار نیز وارد استان قم میشود، یعنی سالانه بیش از 10 میلیون تن بار از مرزهای استان قم عبور میکند که ظرفیت بسیار مهمی است، در حالی که سهم راهآهن در این جابهجایی بسیار محدود است و نیاز است که گلوگاههای این مشکل شناسایی شود و تحویل بازار در حوزه حملونقل صورت بگیرد.
عقد قرارداد با قطبهای بزرگ اقتصادی از جمله راههایی است که میتواند در جذب سهم بیشتری از حملونقل بار در استان مؤثر باشد.
علیاحمدی با تأکید بر این موضوع به عقد قرارداد با شرکت سایپا اشاره کرد و گفت: با قرادادی که با شرکت سایپا بسته شد این شرکت تضمین داد بالای یک میلیون تن بار را از جاده به ریل ببرد و راهآهن هم در ازای آن 3 کیلومتر ریل به سایت مورد نظر بکشد. یا در سال 94، 220 هزار تن گندم توسط سیستم ریلی منتقل شد اما با توسعه شبکه ریلی و عقد قراردادهایی این رقم در سال 95 به بیش از 500 هزار تن رسید.
در استان قم هم راهآهن آمادگی دارد با شهرکهای صنعتی کاوه، پرند، سیلو قم و شهر فرودگاهی وارد مذاکره شود و شاهد رشد حملونقل بار توسط سیستم ریلی در استان هم باشیم.
استقبال ضعیف از قطار قم - تهران
از دیگر ظرفیتهای مهم استان در سیستم حملونقل ریلی، قطار قم - تهران است که از تقاضای بالایی برای جابهجایی مسافر برخوردار است ولی آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
به طوری که به گفته مدیر قطارهای حومهای راهآهن در این مسیر تقاضای روزانه سفر 7300 نفری وجود دارد و بر اساس مطالعه صورت گرفته تا سال 1400 این میزان به 12 هزار نفر هم افزایش پیدا خواهد کرد در حالی که حملونقل ریلی فقط 1200 نفر از این میزان مسافر را که کمتر از 3 درصد سفرهای صورتگرفته به خود اختصاص داده است.
به گفته «مهدی قمرینژاد» بر اساس آنچه در برنامه ششم توسعه پیشبینی شده است باید سهم راهآهن در حملونقل مسافر به 18 درصد برسد؛ یعنی راهآهن باید در 4 سال آینده میزان مسافر این خط را به 6 برابر رقم فعلی برساند.
قمرینژاد با بیان این که مجموعه قطارهای حومهای رشد بسیار خوبی در 3 سال اخیر داشته است، افزود: از سال 93 تا 95 قطارهای حومهای تهران - قم رشد 3 برابر داشتهاند. علاوه بر فعالیت روزانه 8 سیرقطار در این مسیر در روزهای سهشنبه هر هفته نیز قطار تهران به مقصد جمکران فعال است.
به گفته مدیر قطارهای حومهای راهآهن از آبان که صندلیهای قطار حومهای 30 درصد افزایش یافت به فاصله 3 ماه و در بهمن سفرها نسبت به سال گذشته 70 درصد رشد داشته است و نشان میدهد تقاضای بالقوه جدی در این مسیر وجود دارد.
وی از نیاز به هماهنگی برون سازمان و درون سازمانی برای جذب بیشتر مسافر یاد کرد و گفت: بخشی از این اقدام سیستمی مربوط به خود بدنه راهآهن میشود که از جمله در نظر داشتن رفاه مسافران است اما بخشی از آن به همکاری دستگاههای دیگر هم مربوط میشود، از جمله مباحث مربوط به حملونقل مکمل که باید طراحی شود یا نیاز به اطلاعرسانی دارد که باید برای آن تلاش شود تا مردم به این شیوه از حملونقل که سالمترین سیستم حملونقلی است بیش از پیش علاقه نشان دهند.
منبع: همشهری