دکتر یوسف مولایی حقوقدان و استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران معتقد است که وارد شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به لیست سیاه تحریم های ایالات متحده به شکل غیر میستقیم میتواند تبعات مخربی بر بجام بگذارد. به عقیده وی ایران در مسیر مقابله با این موضوع چالش های زیادی پیش روی دارد و توان ایران برای پیگیری مساله از طریق مبادی قانونی تعریف شده محدود است.
به گزارش تابناک یزد، دکتر یوسف مولایی حقوقدان و استاد حقوق
بین الملل دانشگاه تهران معتقد است که وارد شدن سپاه پاسداران انقلاب
اسلامی به لیست سیاه تحریم های ایالات متحده به شکل غیر میستقیم میتواند
تبعات مخربی بر بجام بگذارد. به عقیده وی ایران در مسیر مقابله با این
موضوع چالش های زیادی پیش روی دارد و توان ایران برای پیگیری مساله از طریق
مبادی قانونی تعریف شده محدود است.
در حالی که خبرگزاری رویترز شب گذشته به نقل از چند مقام
ارشد آمریکایی مطرح کرده بود که دولت جدید آمریکا در پی بررسی احتمال وارد
کردن سپاه پاسداران به لیست سیاه تحریم است، یکی از مهمترین موضوعات مطرح
در این خصوص، تبعات این اقدام آمریکا بر برجام و توافق هسته ای است.
طبق
گزارش رویترز کاخ سفید مشغول بررسی طرحی است که می تواند به جای دادن سپاه
پاسداران جمهوری اسلامی ایران در لیست سیاه تروریستی آمریکا، منجر شود. در
این خصوص گفته شده که چندین نهاد دولتی آمریکا برای تصمیم گیری در خصوص
جای دادن سپاه پاسداران در لیست سیاه، مورد مشاوره قرار گرفته اند.
این
اقدام آمریکا ضمن در بر داشتن نکته اساسی در مورد فشار بر ایران، مساله ای
مهم و بسیار اساسی را مطرح میکند و آن احتمال اثر گذاری مستقیم یا غیر
مستقیم تصمیم احتمالی آمریکا بر برجام است.
در
همین رابطه دکتر یوسف مولایی، حقوقدان، عضو هیئت علمی و استاد حقوق بین
الملل در دانشگاه تهران در گفتگویی با «تابناک» جنبه‌های مختلف این موضوع
را به لحاظ حقوقی بیان کرد.
دکتر
مولایی در ابتدا به یک مساله اساسی در این رابطه اشاره کرد و گفت: اولین
مساله این است که نظام جهانی یا جامعه جهانی هیچ معیاری در اختیار ندارد که
بر اساس آن اجماعی بین کشورها صورت گرفته باشد که با چه تعاریف یا الگویی
یک کشور این حق را دارد که از طرف خود لیستی برای تروریسم تعریف کند. این
یک خلاء بزرگ در نظم جهانی است که کشورهای قدرتمند بنا به اراده خود لیستی
در ایبن زمینه تهیه میکنند و متأسفانه هیچ نهادی هم وجود ندارد که بتوان
علیه یک چنین تصمیماتی اقدام حقوقی صورت داد و در نتیجه یک آشفتگی به وجود
می‌آید که در پی آن امنیت جهانی به خطر می‌افتد و منجر به عدم همکاری
کشورها به شکل کامل با یکدیگر بر سر مسائلی مانند تروریسم میشود. اکنون
اتفاق نظری بین کشورها در این زمینه و در مورد تعریف تروریسم وجود ندارد و
بر همین اساس تبدیل به یک موضوع سیاسی و ابزاری برای موضع گیری سیاسی
کشورهای علیه یکدیگر شده است.
مولایی
ادامه داد: فرق کشوری مانند آمریکا در این زمینه با سایر کشورها این است
که وابستگی اقتصاد جهانی به آمریکا خیلی بیشتر است و در نتیجه کشورها و
شرکت های بزرگ نمیخواهند که بازار آمریکا را از دست بدهند. وقتی لیستی تهیه
میشود و آثار مستقیم خود را بر اقتصاد ایران میگذارد همه کشورها و شرکت
هایی که میتوانستند در ایران سرمایه‌گذاری داشته و معاملات تجاری و اقتصادی
داشته باشند از این کار صرفه نظر کرده و آسیب های زیادی را متوجه ما
میکند.
به
گزارش «تابناک»، وی
در مورد آثار و تبعات یک چنین رویه ای به ویژه در مورد برجام گفت: شاید
نتوانیم بگوییم که این امر مستقیماً متوجه برجام است و برجام را نقض میکند.
زیرا آمریکا در چارچوب برجام تعهداتی داده است که به نظر من احتمالاً به
شکل رسمی و فرمال این تعهدات را در آن چهارچوب رعایت میکند ولی عملاً در
سایر حوزه ها دست آمریکا باز است و میتواند از سرفصل های دیگر تحریم های
ایران استفاده کند تا اقتصاد ما را تحت فشار قرار دهد. شاید چنین اقدامی به
لحاظ حقوقی تأثیر مستقیمی بر برجام نداشته باشد اما تبعات غیبر مستقیم آن
قطعاً و با توجه به محدودیت‌های اساسی که در حوزه امنیتی و اقتصادی برای ما
اجیاد خواهد کرد، مسلماً چالشی اساسی پیش پای ما ایجاد خواهد کرد که من
فکر میکنم احتیاج دارد به اینکه بررسی دقیق و بیشتری بر روی آن صورت گیرد.
استاد
دانشگاه تهران در ادامه گفت: آمریکایی ها به خوبی میدانند که یک چنین
اقدام و تحریمی برای ما صدمات زیادی به همراه خواهد داشت و به همین دلیل
علاقمند به اقدام به چنین رویه هایی هستند. نمیتوان به دقت گفت که با چه
ترتیباتی میتوان در سیاست داخلی با این مساله مقابله کرد، اما به جد
تأثیرات اساسی بر ما خواهد داشت. هر حرکتی حتی نه به این وسعت، هر اقدام
کوچکی که بتواند اقتصاد ما را متأثر سازد مسلماً موضوعی است که در حوزه
امنیت ما هم قابل بررسی است و فقط محدود به حوزه اقتصادی نخواهد بود. امروز
تفکیک حوزه اقتصاد و امنیت به سادگی مقدور نیست و هر کشوری وقتی در هر
حوزه ای در مناسبات بین‌المللی تضعیف شود این یک تهدید امنیتی است و کاهش
حجم مبادلات و مراودات تجاری و اقتصادی ما با دنیا اثرات امنیتی خواهد
داشت. اگر در کوتاه مدت این اتفاق نیوفتد اما در بلند مدت تأثیر گذار خواهد
بود.
دکتر
مولایی در پاسخ به این سؤال که امکان اقدام حقوقی ایران از طریق مبادی
مشخص شده در متن برجام در اعتراض به این اقدام احتمالی آمریکا و خنثی سازی
آن وجود دارد یا نه؟ گفت: بررسی این مساله که ما چطور امکان ارتباط دادن
این موضوع به برجام را داریم، زمان بر و نیازمند بررسی است. برجام ساختار و
سازه ای مشخص و مختص به خود دارد که در این سازه بخشی از تحریم های سازمان
ملل و بخشی از تحریم های یکجانبه آمریکا معلق شده است و موارد خاص برجام
قلمداد میشود. اکنون در رابطه با این اقدام آمریکا برای وارد کردن سپاه به
لیست تحریم به نظر من کاری بسیار دشوار است که در متنی که شاید نیاز به
تفسیر زیادی دارد موفق به یافتن مواردی شویم که بتوانیم بر اساس آن بگوییم
که این مساله مستقیماً نقض برجام است.
وی
ادامه داد: حتی اگر این مساله طبق دریافت و تفسیر ما به معنی نقض برجام
باشد، آنگاه مساله باید در فرایند حل اختلاف برجام قرار بگیرد و ممکن است
در این فرایند کشورهای دیگر با ما هم نظر نباشند و از این نظر ممکن است که
ما کار زیادی نتوانیم برای مقابله با این موضوع به لحاظ حقوقی صورت دهیم.