در این یادداشت به قلم حسن بیارجمندی که به عنوان دانشجوی دکتری دانشگاه روابط بین الملل مسکو وابسته به وزارت خارجه روسیه معرفی شده آمده است: استان گلستان را با بهره مندی از سهم عمده بکر و منحصر به فرد مرز دریایی و پروژه عظیم در دست اقدام 'بندر چندمنظوره خواجه نفس' باید مکمل و ضامن توسعه پایدار حمل و نقل زمینی، ریلی و هوایی استان های شمال شرقی ایران به کشورهای حوزه شمالی از طریق کشور ترکمنستان دانست.
چرا که در دنیای تجارت بین الملل انحصار حمل و نقل به طُرقی که محدود به یک یا دو مقصد نهایی و یا یک مسیر عبوری سخت و متغیر است؛ دارای ریسک بالا و فاقد یک چشم انداز روشن و بلند مدت برای سرمایه گذاری است و هر آن ممکن است تحت مولفه های امنیت داخلی و خارجی کشور مقصد یا عبوری (تهدیدات بالقوه افراط گرایی در ماوراء النهر)، تغییر سیاست های داخلی و خارجی کشور مقصد یا عبوری به جهت وابستگی های سیاسی به قدرتهای جهانی معاند با نظام جمهوری اسلامی، بهره گیری کشور مقصد و یا عبوری از این ظرفیت انحصاری به عنوان یک اهرم فشار برای پیشبرد اهداف و سیاست های خود در کشور ما و یا کشور مقصد کالاها و دیگر موارد با تعلیق و یا توقف مواجه شود.
با این اوصاف طرح منطقه آزاد تجاری و اقتصادی اینچه برون مبتنی بر ارتباطات ریلی و آن هم با پیشینه سوابق فعالیت های اقتصادی آن در برابر طرح 'منطقه آزاد تجاری و اقتصادی در محدوده بندری خواجه نفس' از توجیه لازم و هماهنگ با سیاست ها و برنامه های کلان کشور برخوردار نمی باشد و چه بسا این که بعضی استان های شمال شرقی نیز دارای چنین مزیت های مشابهی هستند.
اما این مزیت توسعه حمل و نقل دریایی با محوریت بندر خواجه نفس در کنار مزایای موقعیت استان گلستان در کریدور شمال شرق به شمال غرب و همچنین دسترسی به مرکز، ظرفیت حمل و نقل هوایی در کوتاه ترین فاصله ممکن با منطقه دریایی، امکان دسترسی آسان به راه آهن سراسری بالاخص با وجود طرح های دیگری چون راه آهن گرگان - بجنورد - مشهد و راه آهن گرگان به شاهرود، ارتباط با بزرگراه در دست مطالعه نوکنده - آشخانه و دیگر خطوط جاده ای بین المللی به سمت غرب و جنوب به آن یک برتری و ویژگی منحصر به فردی در منطقه شمال شرق داده است که آن را باید یک بال دیگر منطقه آزاد در شمال غرب کشور در حوزه خزری با تمرکز جمعیتی 300 میلیون نفری لحاظ نمود.
از این منظر بندر خواجه نفس نه تنها می تواند نقش بسزایی در تحول و توسعه استان گلستان داشته باشد بلکه با مشارکت استان های شمال شرقی که از ظرفیت و توانمندی های اقتصادی فراوانی برخوردارند می تواند به یک قطب اقتصادی بزرگ در شمال شرق ایران در روابط تجاری و حمل و نقل مکمل دریایی در چهار حوزه خزر، کانال ولگا و دریای سیاه و یک کریدور مستقل و امن مبدل شود؛ کریدوری که از هم اکنون می توان چشم انداز روشنی را با وجود راهکارهای ذیل برای تبدیل شدن آن به دروازه دریایی اتحادیه گمرکی اوراسیا ترسیم نمود:
1 - بازنگری در مطالعات منطقه آزاد تجاری و اقتصادی اینچه برون و بررسی تمام جوانب منطبق بر ملاحظات مورد اشاره
2 - تسهیل و تسریع در روند اجرایی پروژه بندر خواجه نفس و بازنگری در طرح های توسعه ای آن منطبق با اهداف و چشم اندازهای کلان ترسیمی
3 - همکاری و هماهنگی استان های شمال شرقی با حضور استانداران آن و مدیران ذیربط و در صورت لزوم تشکیل دبیرخانه هماهنگی آن در استانداری گلستان
4 - سرمایه گذاری های مشترک استان های شمال شرقی، تاسیس شرکت های منطقه ای و ملی
5 - رایزنی های بین المللی و توسعه روابط بین المللی استان های شمال شرقی با کشورهای حوزه یاد شده بالاخص قزاقستان و روسیه در ارتباط با توسعه حمل و نقل دریایی، تاسیس شرکت های چند ملیتی تولیدی در منطقه آزاد، بازرگانی، حمل و نقل دریایی و... در چارچوب توافقان دو یا چند جانبه اقتصادی و بازرگانی.
*** توضیح اینکه خواجه نفس از توابع شهرستان ساحلی گُمیشان در کرانه شرقی دریای خزر و بخش مرزی اینچه برون در حوزه جغرافیایی شهرستان گنبد قرار دارد.
منبع: ايرنا