از آنجا که نوسان قیمت میوه همچون برخی کالاهای اساسی در استانه عید نوروز بیشتر ایجاد می‌شود و با افزایش تقاضا، عده‌ای از سودجویان نیز به این نوسان دامن می‌زنند، نقش نظارت، آن هم از نوع سازمان یافته و اصولی مقوله‌ای غیرقابل انکار است که تمام زنجیره تولید تا مصرف میوه را در برمی‌گیرد.
تابناک فارس به نقل از فارس: قیمت میوه شب عید و تنظیم بازار آن در کنار دیگر کالاهای ضروری، موضوعی است که هر سال در این روزها مردم را دغدغه‌مند می‌کند.
با وجود اینکه نهادهای مرتبط بر برنامه تنظیم بازار و نظارت تاکید دارند اما در برخی نقاط تفاوت قیمت در روند عرضه، عدم نظارت را تداعی کرده و این معضل، دور تسلسل باطلی است که هر ساله در آستانه نوروز خودنمایی می کند.
به نظر می‌رسد یکی از عوامل افزایش بی‌رویه قیمت میوه‌های شب عید، عدم نظارت بر چرخه تولید به مصرف است و در این میان، حرکت در زنجیره باغداران، غرفه‌داران میدان میوه و تره‌بار، فروشنده مغازه و در نهایت مصرف کننده، چرخه‌ای معیوب است که شاهد تفاوت قیمتی غیرمتعارف و غیرمنطقی هستیم.
در این میان واسطه‌گری و دلالی بیشتر نقش ایفا کرده و به این معضل بیش از پیش دامن می زند. بخشی از تفاوت قیمت در روند حمل و نقل محصولات کشاورزی به ویژه میوه شب عید، از باغدار تا آخر زنجیره که مصرف کننده و عمومی مردم هستند، طبیعی است اما افزایش قیمت ۳ الی ۴ برابری میوه غیرمتعارف بوده که علاوه بر اینکه حق باغداران را تضییع کرده، قدرت خرید عموم مردم را در شرایط تورم با مشکل مواجه می‌سازد.
داراب؛ سرزمین مرکبات
باغات مرکبات داراب که گوشه‌هایش اثر سرمازدگی بی‌سابقه اخیر را با خود داشت، بخشی از شناسنامه داراب است. گوشه گوشه شهرستان داراب از بخش‌های مرکزی، رستاق، جنت‌شهر، فسارود و فورگ آکنده از عطر بهار مرکبات است.
در این میان، ترکیب رنگ‌های نارنجی و زرد و سبز است که جلوه‌گری می‌کند و عطر بهارنارنج که در آستانه نوروز مشام مسافران و شهروندان دارابی را می نوازد، در کنار جاذبه‌های متعدد گردشگری و کشاورزی، بخشی از میراث معنوی این شهر کهن به شمار می‌آید. نارنج‌ها با آن عطر منحصر به فرد، بلوارهای سطح شهر را زینت بخشیده و آن‌سوترباغات مرکبات است که پرتغال، نارنگی، لیموشیرین و لیموترش، بکرایی و نارنجش جلوه‌گری می‌کند.
داراب با وجود محصولات مرغوبی نظیر انجیر، گل محمدی، انار و... هنوز هم در سطح استان و کشور با مرکباتش شناخته می‌شود.
وارد یکی از باغات مرکبات اطراف داراب، می‌شوم. درختان پرتغال و نارنگی در فواصلی معین به افراد تازه وارد خوش‌آمد می‌گویند. عطر بهارشان مشام را نوازش می‌کند، میوه‌ها در انتظار دستی برای چیدن، شاخه‌ها و برگها نیز سایه‌گستر زمین شده‌اند.
مالک این باغ، مرد جوانی است که طی چند سال اخیر به تولید مرکبات پرداخته است.
علی صفری در داراب با انتقاد از نقش پررنگ واسطه‌گری و دلالی در بازار میوه شهرستان می‌گوید: در روند تولید محصولات کشاورزی، عمده زحمات بر عهده باغدار است که طی یک سال با دفع آفات، کود دهی، آبیاری، تحمل سرما و گرما مواجه است اما در نهایت سود فروش میوه به مغازه‌دار و بیشتر به واسطه‌ها می‌رسد.
در روند تولید محصولات، عمده زحمات بر عهده باغدار است که طی یک سال با دفع آفات، کود دهی، آبیاری، تحمل سرما و گرما مواجه است اما در نهایت سود فروش میوه به مغازه‌دار و بیشتر به واسطه‌ها می‌رسد
وی ادامه می دهد: در روند عرضه میوه از تولید به مصرف، واسطه‌ها حداقل یک سوم نقش دارند و بار میوه تا از باغ به میدان تره‌بار و از آنجا به دست مغازه‌دار برسد، تعداد واسطه‌ها نیز افزوده می شود؛ در حال حاضر یکی از معضلات موجود این است که مغازه‌دار شخصا برای تحویل بار مراجعه نمی‌کند و یک راننده دیگری را می‌فرستد که با این روند، واسطه دیگری نیز اضافه شده و همین باعث افزایش قیمت می‌شود.
تا ۳۰ درصد افزایش قیمت از تولید به مصرف متعارف است
این باغدار دارابی با اشاره به تفاوت زیاد قیمت در روند عرضه میوه و با بیان اینکه طبق نرخ تعیین شده از سوی اتحادیه حداکثر۳۰ درصد افزایش قیمت از تولید به مصرف متعارف است، بیان می‌کند: در روند تولید تا عرضه محصول، افزایش قیمت پرتغال به ویژه در آستانه عید نوروز تا ۳ برابر قیمت نیز می‌رسد به عنوان مثال پرتقال نافی را چند ماه پیش به قیمت هر کیلو ۵ هزار تومان به میدان عرضه کردیم که در بازار ۱۵ هزار تومان عرضه شد و پرتغال والنسیا را اکنون به قیمت هر کیلو ۸ هزار تومان به میدان میوه و تره‌بار عرضه کرده‌ایم اما این محصول در شهرستان داراب که مبداء مرکبات است ۱۷ هزار تومان و تا به میدان تره‌بار شیراز برسد، به قیمت ۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسد!
وی با اشاره به نظارت ضعیف بر بازار میوه اظهار می‌کند: نظارت بر بازار در حد کوتاه مدت و مقطعی است و کنترل بازار را به سهولت امکان‌پذیر نیست اما اتحادیه میوه و تره بار می‌تواند از واسطه‌های اضافی در روند حمل و نقل، جلوگیری کند.
به عنوان تولیدکننده، گاهی شرمنده مصرف‌کنندگان می‌شوم
صفری می‌گوید: اگر امکان این فراهم بود که مردم مستقیم به باغات بیایند و خرید خود را به صورت عمده انجام دهند بسیار مقرون به صرفه است هرچند امکان آن برای همه فراهم نیست بنابراین هیئت تنظیم بازار باید برای حذف واسطه‌ها و کم شدن دست دلالان چار‌اندیشی کند.
این باغدار جوان تصریح می‌کند: زمانی که تفاوت زیاد قیمتها را در روند عرضه مشاهده می‌کنم، به عنوان یک تولیدکننده شرمنده مصرف کنندگان و مردم می‌شوم.
خرید تضمینی محصول؛ اقدامی پیشگیرانه جهت مقابله با افزایش قیمت
عبدالحسین ثبوت، باغداری از اهالی جنت شهر داراب است.
وی نیز به نقش واسطه‌ها و سودآوری آنها اشاره می کند و بر این موضوع تاکید دارد که باغدار و تولیدکننده کمترین سود و واسطه‌ها و دلالان بیشترین سود را در چرخه عرضه و تقاضای میوه به ویژه در آستانه عید نوروز به دست می‌آورند.
این باغدار دارابی بیان می‌کند: کشاورزی که وسیله و امکانات داشته باشد و جهت لحاظ حمل و نقل مستقیم عمل کند، می تواند محصول خود را با قیمت بهتری در میدان تره‌بار عرضه کند اما چنان چه این امکان برایش فراهم نباشد و واسطه‌گری در این میان نقش داشته باشد، باغدار دچار ضرر و زیان شده و تفاوت قیمت ناشی از حضور واسطه در این میان بیش از حد متعارف است.
وی می‌گوید: اگر مجموعه دولتی، پشتیبان کشاورزان باشند تا کشاورزان و باغداران بتوانند میوه‌های خود را با قیمت مناسب‌تر به دست مصرف‌کنندگان که عموم مردم هستند برسانند، می‌توان به بهبود اوضاع امیدوار بود.
مسئولان می‌توانند با اتخاذ شیوه‌ای صحیح، شرایط مساعدی را برای کشاورز و مشتری در نظر بگیرند تا هم عموم مردم قدرت خرید میوه شب عید را داشته باشند و هم کشاورزان در این میان متضرر نشوند
این باغدار اهل جنت شهر داراب خرید تضمینی میوه شب عید را راهکاری سودآوری بیشتر برای باغداران همچنین عرضه محصول به قیمت مناسب به مردم ذکر می‌کند و می‌گوید: مسئولان دولتی می توانند با اتخاذ شیوه‌ای صحیح، شرایط مساعدی را برای کشاورز و مشتری در نظر بگیرند تا هم عموم مردم قدرت خرید میوه شب عید را داشته باشند و هم کشاورزان در این میان متضرر نشوند.
نوسان بازار با ورود میوه‌های سردخانه‌ای
ثبوت بیان می‌کند: افرادی نیز میوه خود را در انبار یا سردخانه نگهداری می‌کنند و در زمانی که تقاضا بیشتر است، این میوه‌ها را با قیمت بالاتر وارد بازار می‌نمایند که این روند نیز بازار میوه را دچار نوسان می‌کند.
وی که امسال ۱۰ تن و سال گذشته ۱۵ تن مرکبات تولید کرده است، می‌گوید: پرتقال نافی که از مرغوب‌ترین انواع پرتغال است، امسال با قیمت ۵ هزار تومان و لیموترش را از ۶ تا ۸ هزار تومان به فروش رساندیم اما در بازار شهرستان به ۲۰ هزار تومان و تا به دست مصرف‌کننده در تهران برسد، به ۲۷ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد؛ نارنگی نیز با قیمت ۴ هزار تومان فروخته‌ایم که در بازار با قیمتی ۳ الی ۴ برابر به فروش می‌رسد.
این باغدار دارابی ضمن انتقاد از عدم نظارت بر بازار میوه می‌گوید: برخی از غرفه‌داران میدان بدون حساب و کتاب، قیمتها را افزایش می‌دهند در عرضه نهایی نیز از این مغازه به مغازه دیگر تفاوت قیمت غیرمتعارف دیده می‌شود و هر مغازه، بنا بر خواسته خود قیمت را افزایش می دهد.
وارد میدان میوه و تره‌بار داراب می‌شوم. ورودی محوطه مملو از افرادی است که برای بارگیری یا تخلیه بار به انتظار ایستاده‌اند. تعدادی از غرفه‌داران و باغداران در کنار چند دستگاه کامیون منتظر بارگیری هستند و افراد دیگری به فعالیت خود مشغول.
یکی از آنها می‌پرسد: برای خرید عمده آمده‌اید؟ چقدر میوه می خواهید؟ هر رقم پرتغال و سیب بخواهید آنجاست و به سمت چپ خود در مقابل غرفه‌ها اشاره می‌کند.
می‌گویم قصد خرید ندارم و برای گفتگو با یکی از غرفه‌داران میدان تره بار به سمت دفتر او می‌روم. طی مشاهده و گشتی کوتاه در میدان میوه و تره‌بار، تا حدی به گفته‌های باغداران و مردم پی می‌برم.
تعداد زیادی صندوق میوه مملو از پرتغال، نارنگی و سیب در محوطه میدان تره‌بار جلوه‌گری می‌کند و لحظاتی، منظره‌ای را که چند روز پیش در مقابل یکی از مغازه‌‌های میوه‌فروشی داراب دیدم در ذهنم تداعی می‌سازد.
زن جوان همراه با دو فرزند حدود ۵ و ۱۰ ساله، وارد مغازه می‌شوند. از هر میوه دو کیلو انتخاب می‌کند، دستان پر از ذوق کودک می‌رود که یکی از کیسه‌ها را از مادر بگیرد اما زن که متوجه قیمت آنها شده، بخش زیادی از آنها را برمی‌گرداند و در نهایت از هر بسته نیم کیلو یا کمتر باقی می‌ماند. چهره رنگ پریده زن و دستان یخ زده فرزندش معلوم نیست کی از ذهنم پاک شود.
امروز نیز که با یکی از فروشندگان میوه گفتگو کردم، در مغازه‌اش نارنگی را ۲۰ هزار تومان و پرتغال والنسیا که از قبل در مغازه مانده بود را ۱۸ هزار تومان به فروش رسانده و صحبت از خرید پرتغال از میدان با قیمتی بالاتر بود که تا شب عید معلوم نیست این رقم تا چه حد افزایش می‌یابد.
نرخ‌های شناور !
یکی از غرفه‌داران میدان تره بار داراب می‌گوید: خریداران، میوه را طبق فاکتوری که از ما خریداری می‌کنند عرضه نمی‌کنند و در مغازه با افزایش قیمت به فروش می‌رسد که در این میان نظارتی موثر نیز وجود ندارد.
احمد کشاورز ادامه می‌دهد: مرکبات مرغوبی مثل پرتقال نافی بر حسب شرایط تقاضا در بازار به فروش می‌رسد و پنج و شش روز است که نوسان قیمت بیشتر شده و هم بازار تره‌بار و میوه شب عید را دچار نوسان کرده است.
خریداران، میوه را طبق فاکتوری که از ما خریداری می‌کنند عرضه نمی‌کنند و در مغازه با افزایش قیمت به فروش می‌رسد که در این میان نظارتی موثر نیز وجود ندارد
وی خاطرنشان می‌کند: از آنجا که قیمت میوه بر حسب تقاضای مشتری افزایش می‌یابد، در آستانه عید و با نزدیک شدن به شب تحویل سال، این افزایش قیمت بیشتر شده و تعزیرات نیز در مراجعه به میدان، از نوسان موجود آگاهی کافی ندارد بنابراین نمی‌تواند میزان گران‌فروشی را در نظر بگیرد.
این غرفه‌دار بیان می‌کند: از طرفی میوه سردخانه‌ای نزدیک عید وارد بازار می‌شود که سود آن را سرمایه‌دار می‌برد و زیانش متوجه مردم است چرا که پرتقال والنسیا که در آذر ماه برداشت شده به ارزش هر کیلو ۱۵ هزار تومان، در شب عید تا ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد.
کشاورز می‌گوید: ورودی میوه شب عید از ۲۵ اسفند ماه آغاز می‌شود که سیب کیلویی ۷ هزار تومان، پرتقال نافی ۱۹ هزار تومان و پرتغال والنسیا ۱۲ هزار تومان به میدان فروخته می‌شود.
امکان حذف واسطه نیست
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان داراب می‌گوید: چنان‌چه در روند عرضه میوه شب عید، خرید بازار از قیمت تضمینی بالاتر باشد، دولت نمی‌تواند دخالت مستقیم کند و در صورتی می‌تواند مداخله نماید که قیمت عرضه میوه در بازار زیر قیمت تضمینی بیاید که در این زمینه امسال مرکبات بالاتر از قیمت تضمینی بوده است.
احمدرضا صالحی با اشاره به تفاوت قیمت غیرمتعارف میوه در شب عید بیان می‌کند: بعید می‌دانم که باغدار همان هنگام که میوه خود را به میدان فروخته، این محصول وارد بازار شده باشد و چنین تفاوت قیمتی وجود داشته باشد چرا که ممکن است طی سه ماه گذشته به علت سرمازدگی پیش فروش کرده یا در سردخانه نگهداری شده باشد.
وی ادامه می‌دهد: اگر باغدار میوه را به موقع به فروش برساند معمولاً همان روز وارد میدان و بازار میوه و تره‌بار می شود بنابراین تفاوت قیمت زیادی وجود نخواهد داشت.
برخی از باغداران ما با میادین میوه و تره‌بار در اصفهان، تهران، یزد و شیراز ارتباط دارند و به طور مستقیم برای عرضه محصولات خود حضور می‌یابند تا به این وسیله تعداد واسطه‌ها کمتر شود
صالحی راجع به حذف یا کاهش واسطه‌ها نیز اظهار می‌دارد: امکان دریافت بار میوه از باغ برای مغازه‌داران وجود ندارد بنابراین وجود واسطه در این میان طبیعی است هرچند برخی از باغداران ما با میادین میوه و تره‌بار در اصفهان، تهران، یزد و شیراز ارتباط دارند و به طور مستقیم برای فروش و عرضه محصولات خود حضور می‌یابند تا به این وسیله تعداد واسطه‌ها کمتر شود.
مسئول اتاق اصناف داراب نیز به گشت‌های منطقه‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید: گشت بازرسی به صورت مرحله به مرحله با حضور دادستان، نیروی انتظامی، شبکه بهداشت، صنعت و معدن، اماکن و سپاه فعالیت دارند و به نظارت بر مغازه‌ها پرداخته می‌شود که در این راستا طبق تفاهم‌نامه‌ای ایجاد شده با بسیج، نظارت باید به صورت مستمر برقرار باشد.
احمد خارچینه ادامه می‌دهد: سازمان صمت میوه شب عید را با قیمتی عادلانه عرضه کرده و نرخ مصوب متعارف است.
وی با اشاره به حضور ۲۰ نفر تحت شبکه ناظرین امین در سطح داراب بیان می‌کند: این افراد در حال فعالیت هستند و بر بازار میوه شب عید و اصناف نظارت دارند.
به گزارش فارس، از آنجا که نوسان قیمت میوه همچون برخی کالاهای اساسی در استانه عید نوروز بیشتر ایجاد می‌شود و با افزایش تقاضا، عده‌ای از سودجویان نیز به این نوسان دامن می‌زنند، نقش نظارت، آن هم از نوع سازمان یافته و اصولی مقوله‌ای غیرقابل انکار است که تمام زنجیره تولید تا مصرف میوه را در برمی‌گیرد.
