مساحتی نزدیک به ۶ میلیون هکتار از مجموع جنگل‌های زاگرس در غرب ایران، را جنگل‌های بلوط تشکیل می‌دهند که از منطقه جنوب پیرانشهر تا استان فارس به صورت یک کمربند قسمت غربی کشور را در بر گرفته است.
کردستان ۳۷۴ هزار هکتار معادل ۲.۵ درصد جنگل‌های کشور را در اختیار دارد که مریوان با کیفیت‌ترین این جنگل‌ها را در دامان خود جای داده است.
شرایط اقلیمی مناسب باعث شده تا عده‌ای سودجو به خیال اینکه منابع طبیعی نظارتی ندارد، کمر به تخریب آن ببندند و از بین ببرند.
پوست تنه درخت را از پایین آن می‌کَنند تا کم کم خشک شود و سپس به بهانه خشک شدن آن را قطع می‌کنند.
بلوط‌ها حکم زیربنای محکمی برای زیستگاه زاگرس را دارند و بیش از دیگر درختان هم مورد هجوم سودجویان هستند، گاهی به بهانه قاچاق چوب و تهیه زغال و گاهی هم برای قطع آن برای شخم زدن زمینه‌ای حاشیه جنگل و تغییر کاربری به عنوان زمین کشاورزی.
بازگشت شهری‌ها و تخریب جنگل
کرونا باعث شد تا شهرنشینان روانه روستا‌ها شوند، بیشتر آنان مهاجرانی بودند که کار و کاسبی خود را از دست داده و برای امرار معاش روانه زادگاهشان شدند.
همین برگشت با دست خالی باعث شد تا برخی به جان طبیعت بیافتند و روزی از دست رفته خود را به هر قیمتی از عرصه‌های طبیعی بدست بیاورند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرستان می‌گوید: با شیوع کرونا و همزمانی آن با تعطیلات نوروز، وضعیت به وجود آمده برای کسب و کار و شرایط اقتصادی باعث شد تا تخریب جنگل‌ها سرعت گیرد.
سعدی نقشبندی با بیان اینکه تعطیلی مرز و کسب و کار‌های مرتبط با آن در جوامع شهری و روستایی، باعث برگشت جمعیت زیادی از شهر به سوی روستا‌های محل زادگاه خود شد، افزود: همین مساله باعث شد تا افزایش جهشی قیمت مقطوعات چوبی و تولید زغال از درختان بلوط در نتیجه افزایش تقاضا و قیمت خرید چوب را شاهد باشیم.
مریوان سالانه بیش از ۹۰۰ میلی متر بارندگی را دارد و همین باعث شده تا محصولات باغی آن خواهان زیادی داشته باشد، از جمله این محصولات انگور است که سودجویان بخاطر افزایش تولید در واحد سطح و بالا بودن قیمت آن در بازار‌های عمده‌فروشی کلانشهر‌ها به عنوان محصول ارگانیک مریوان، دست به تغییر کاربری عرصه‌های طبیعی می‌زنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان در این باره اضافه کرد: دسترسی آسان به نهاده‌های مورد نیاز باغی و سهولت بازاریابی برای محصولات تولیدی و در نهایت تفکر رایگان بودن منابع طبیعی در بین جوامع محلی موجب شده که زمینه سوءاستفاده از عرصه‌های منابع طبیعی بیشتر شود.
نقشبندی با بیان اینکه زندگی مردم و دامداران روستایی با پوشش گیاهی منطقه گره خورده است یادآور شد: در عرصه‌های جنگلی با توجه شکنندگی اکوسیستم‌هایی جنگلی و شرایط خاص اقلیمی این عرصه‌ها و محدودیت‌هایی مانند کاهش رطوبت در زیر اشکوب و عدم زادآوری جنسی جنگل‌های زاگرسی، حفظ وضع موجود و کمک به رفع محدودیت‌های اشاره شده در اولویت قرار گرفته است.
افزایش مشهود تخریب
از اهالی روستا‌های اطراف مریوان است و می‌گوید: نگران حجم تخریب‌ها هستیم، امسال در مقایسه با پارسال خیلی بیشتر شده و هیچ کس هم جوابگو نیست و اگر این گونه پیش برود جنگل‌های بلوط مریوان به زودی تبدیل به بیابان می‌شود.
او افزود: این در حالی است که حیاتی‌ترین بخش زاگرس همین جنگل‌ها هستند.
این فعال زیست محیطی با بیان اینکه برای حفاظت از جنگل هر اندازه تلاش و هزینه شود سرمایه گذاری برای آینده است، تاکید کرد: جنگلکاری بدون حفاظت از جنگل‌ها بی فایده است و باید مردم را برای حفاظت از جنگل به کار گرفت.
این روستایی با بیان اینکه قلع و قمع اراضی متصرف شده و بازداشت متصرفان اثر بازدارندگی لازم را ندارد، یادآور شد: باید قوانین بهتری در نظر گرفته شود و علاوه بر آن فرهنگ سازی بیشتر از هر قانونی می‌تواند به بسیج همگانی برای حفاظت از جنگل‌ها کمک کند.
جنگل بان کم داریم
اگر چه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان تلاش می‌کند تا از جنگل‌های زاگرس در محدوده این استان حفاظت کند، اما کمبود نیرو دست و بالش را بسته است.
مدیر روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اظهار داشت: براساس استاندارد جهانی برای هر ۱۰ هزار هکتار یک جنگلبان باید در نظر گرفته شود، اما در کشور ما برای هر ۷۰ تا ۸۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی بطور میانگین یک جنگلبان داریم.
پیمان فتاحی افزود: این وضعیت در کردستان کمتر هم هست و برای ۳۴۷ هزار هکتار عرصه جنگلی و یک هزار و ۴۴۱ هکتار عرصه مرتعی در مجموع ۵۹ نفر در حال فعالیت هستند.
وی گفت: ازاین تعداد ۲۷ نفر در شهرستان‌های جنگلی (بانه، مریوان، سروآباد، سنندج و کامیاران) تعداد ۲۶ نفر در شهرستان‌های مرتعی (دهگلان، بیجار، سقز، قروه و دیواندره) مستقر هستند.
برخی می‌گویند: تخریب‌ها به حدی است که میزان آن را روز به روز می‌توان دید و هر روز به وسعت جنگل‌هایی که دیگر درخت ندارند، افزوده می‌شود.
تشکیل مافیای روستایی جنگل زدایی در مریوان، مساله‌ای که برخی فعالان زیست محیطی از آن خبر داده و می‌گویند: تنها در عرض یک شب، چند هکتار را در روستا‌ها تخریب می‌کنند و از آنجا که بحث عشیره‌ای همچنان در روستا‌های مریوان مطرح است، در بیشتر تخریب‌ها روستاییان هوای همدیگر را دارند.
در بسیاری از مواقع، روستاییان به بهانه تکه زمین کوچکی که در حاشیه جنگل دارند زمین خواری‌های بزرگی انجام می‌دهند و جنگل را به زمین کشاورزی بویژه باغ انگور تغییر کاربری می‌دهند.
مساله زمانی بغرنج‌تر می‌شود که کسانی که خود باید حافظ جنگل باشند به جان می‌افتند.
سرپرست اداره منابع طبیعی می‌گوید: در پی گزارش تخریب و تصرف در یکی از روستا‌های جنگلی مریوان نیروهای یگان حفاظت از منابع طبیعی به محل اعزام شدند و اقدام به مستندسازی و مختصات برداری کردند.
نامداری افزود: در بررسی‌های به عمل آمده و تحقیقات انجام شده مشخص شد عامل اصلی تخریب و تصرف اراضی ملی این روستا سه نفر از اعضای شورای اسلامی روستا هستند که پس از هماهنگی با مراجع قضایی حکم جلب آن‌ها صادر و دستگیر شدند.
رییس اداره منابع طبیعی مریوان یادآور شد: این افراد به دلیل تعرض به عرصه‌های منابع طبیعی و نقض قوانین و مقررات خلع مهر شده و براساس هماهنگی‌های انجام شده با مراجع قضایی اشد مجازات برای این افراد در نظر گرفته خواهد شد تا درس عبرتی باشد برای کسانی که قصد تعرض به عرصه‌های ملی و طبیعی را دارند.
تنفس در شمال؛ تخریب در غرب
در کشورمان سرمایه‌گذاری‌های کلان و عظیمی در حوزه صنایع چوب انجام شده و دولت تسهیلات زیادی به این حوزه پرداخت کرده است.
تا پیش از این بخشی از چوب این صنایع از طریق واردات، زراعت چوب و بهره برداری در قالب طرح‌های مصوب از جنگل‌های شمال تامین می‌شد که امروز در پی محدودیت‌های موجود، جنگل‌های زاگرس به محل تاخت و تاز سود جویان و سودجویان برای قطع و قاچاق چوب تبدیل شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرستان می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهرستان مریوان تراکم محدوده‌های دارای تخریب و تصرف در اراضی جنگلی که دارای پرونده در مراجع قضایی بوده و به تازگی شناسایی شده، در روستا‌های سردوش، نی، گماره لنگ، برقلعه، گاگل، وله ژیر، دره تفی و حسن‌آوله است.
نقشبندی با بیان اینکه این به معنی وجود نداشتن تخریب و تصرف در سایر روستا‌ها نیست، تاکید کرد: این اداره کل با جدیت و همکاری فرماندار و مراجع قضایی شهرستان، تشکیل و رسیدگی به پرونده‌های تخریب و تصرف را بدون اغماض و تا حصول نتیجه و اعمال قانون پیگیری می‌کند.
وی افزود: برخورد با سودجویان در مریوان تشدید شده و برای ۲۸ متخلف شاخص، حکم جلب صادر واز این تعداد ۲۱ نفر آنان دستگیر و روانه زندان شدند.
نقشبندی اظهار داشت: سال گذشته در کل استان یک هزار و ۲۸۷ فقره پرونده تخریب و تصرف عرصه‌های طبیعی تشکیل و ۹۴۵ هکتار از اراضی منابع طبیعی این استان با حکم قضایی رفع تصرف شد.
وی گفت: سال گذشته در مریوان به عنوان یکی از مهمترین قطب‌های جنگلی استان ۶۴ هکتار اراضی منابع طبیعی در قالب ۱۲۵ فقره پرونده رفع تصرف صورت گرفت و ۲۰۸ فقره در مرجع قضایی شهرستان مفتوح و در حال رسیدگی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اضافه کرد: با اعزام گروهی از کارشناسان حفاظتی از مرکز استان و استقرار در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان به عنوان تیم پشتیبان، شناسایی مناطق جدید دچار تخریب و تصرف در سطح شهرستان با استفاده از سامانه‌های ماهواره‌ای و حضور در عرصه‌های مورد شناسایی به منظور راستی آزمایی تسریع شده است.
کسب و کار‌های شکننده
جنگل زدایی به یک بحران جدی تبدیل شده و نتیجه آن بیابان زایی است، در هر دقیقه حدود ۳۰ زمین فوتبال از جنگل‌های دنیا توسط بشر از بین می‌روند و این موضوع چیزی نیست که بخواهیم به راحتی از آن بگذریم.
کارشناسان عقیده دارند از جمله متغیر‌های تاثیرگذار بر جنگل زدایی جمعیت و فقر است و دلایلی از قبیل کشاورزی، دخالت انسانی، فقدان برنامه ریزی منطقه‌ای از دیگر عوامل آن است.
کرونا نشان داد که کسب و کار‌های زیادی در برخی استان‌ها از جمله کردستان وجود دارد که شکننده و بی ثبات هستند و همین مساله باعث شد تا با اضافه شدن به جمعیت بیکاران، آنان به جان طبیعت بیفتند.
منبع/ خبرگزاری صداوسیما