۱۰ ژوئن هرسال ملت‌های جهان با الهام از داشته‌های فرهنگی و هنری خود به گرامیداشت آثاری می‌پردازند که می‌توانند با کمک دستان پر هنرشان برای نزدیکی قلب‌ها به یکدیگر بسازند.
به گزارش تابناک قم، در لا به لای پیچ و تاپ اثر انگشت‌هایشان، رازهای زیادی نهفته است. دست‌هایشان دنیایی است که در عین سکوت، حرفهای زیادی برای زدن دارند. دست‌هایی نجیب که به معنای کامل کلمه «از هر انگشتشان یک هنر می‌بارد».
اگر کمی به اطرافمان نگاه کنیم این دست‌ها کم نیستند. دستانی با صاحبانی نجیب‌تر از خودشان. کمتر پیدا می‌شوند کسانی که بتوانند حرف بزنند و از زبانشان کمتر استفاده کنند. کسانی که همه حرفشان را با زیبایی‌هایی که خلق می‌کنند می‌زنند؛ حرف از صلح، حرف از هنر، حرف از صبر و حرف از عشق!
چه خوشبختیم که ایرانی هستیم، یکی از شناخته شده‌ترین ملیت‌ها در هنرورزی! در زحمت و تلاش! در هنرمندی! تنها با یک قدم زدن در تیمچه‌های بازارها تلولو این همه زیبایی را بر در و دیوار حجره‌ها می‌بینیم؛ اما زیبایی که تنها منحصر به بازار نمی‌ماند. امروز و در دنیای ارتباطات در انواع شبکه‌های اجتماعی نیز شاهد خرید و فروش این زیبایی‌ها هستیم. صنایعی که از دست برآید، در همه جا بر دل نشیند.
در دنیای خشن و تهدید کننده پس از جنگ‌های جهانی و همزمان با جنگ سرد، سران جهان در تاریخ ۱۰ ژوئن ۱۹۶۴ گرد هم آمدند و «شورای جهانی صنایع دستی» را تشکیل دادند تا با صدای بلند هرساله در این تاریخ فریاد بزنند که هنر قوی‌تر از گلوله و بمب می‌تواند دل‌ها را فتح کند.
نه نیاز به اشغالگری است نه نیاز به خون ریزی، با زبان هنر سخن گفتن انسانیت از دست رفته و فراموش شده را می‌تواند به بازگشت امیدوار کند. می‌توان به جای کشیدن ماشه تفنگ‌ها، ابزار ساده‌ای در دست گرفت و نقش‌های زندگی را بر چرم و چوب و گِل و آهن و مس زد. می‌توان به جای کشتن انسان‌ها، به کِشتن بذر انسانیت و همدلی در عین تفاوت همت گماشت.
در قم توجه چندانی به صنایع دستی نمی‌شود
یکی از هنرمندان صنایع دستی استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص سابقه فعالیتهای خود اظهار داشت: از سال ۸۰ در رشته معرق چوب مشغول شدم و با گذراندن انواع رشته‌های مرتبط مانند معرق ساقه گندم، مشبک، معرق چوب و معرق روکش چوب و شرکت در دوره‌های مختلف و دادن آزمون از سوی فنی حرفهای و سازمان صنایع دستی کارت شناسایی صنایع دستی و سپس به مربی‌گری پرداختم.
فاطمه محمدی ادامه داد: همچنین از سال ۹۰ در رشته چرم وارد شدم و با گذراندم چهار درجه قلاب باف چرم و جیر، دوخت انواع کیف، دوره تکمیلی چرم دوزی با چرخ و دست و سراجی، به مدت دو سال مربی این رشته بودم.
وی در ادامه افزود: عضویت در انجمن هنرمندان منبت کار قم و حضور در پنج نمایشگاه به صورت انفرادی و کسب گواهی صلاحیت حرفهای معرق کار و گذراندن دوره‌های مدیریت دانشگاه صنایع دستی و دوره آموزشی مدیریت نام تجاری در این راستا بود.
این هنرمند قمی در پاسخ به این سؤال که کدام شاخه از صنایع دستی در کشور ما بیشتر مورد توجه است، اظهار داشت: در این مورد در شهرهای مختلف ایران بسته به نگاه بلند و کارایی مسئولان مربوطه متفاوت است، به عنوان مثال در استان اصفهان خاتم کاری، میناکاری و قلم زنی روی مس بازار نسبتاً خوبی به دلیل اهمیت و قدرشناسی متولیان این امر به صنایع دستی و توریستی و سیاحتی بودن این شهر دارد.
وی با اشاره به اینکه در خراسان رضوی نیز هنرمندان رشته معرق چوب و مس فعال هستند و بازارهای فروش خوبی به دلیل گستردگی این استان و زائرپذیری آن دارد، تأکید کرد: اما در قم نهایت بی‌توجهی به صنایع دستی شده است و هنرمندان برجسته در این زمینه مهجور شده‌اند.
محمدی گفت: به نظر می‌رسد در حال حاضر فرش با تمام مشکلاتی که هنرمندان آن دارند و انگشترسازی و تراش سنگ‌های قیمتی رونق بیشتری داشته باشد که البته سودآوری آن برای کسانی است که فروشگاهی در جای مناسب داشته باشند.
صنایع دستی اثرات قابل ملاحظه‌ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد
به گفته این هنرمند، صنایع دستی به عنوان ارزنده‌ترین هنر کاربردی کشور ایران، پتانسیلی با ظرفیت‌های نهفته است و اثرات قابل ملاحظه‌ای در برطرف نمودن مسائل سوء اجتماعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارد.
وی تأکید کرد: از مهم‌ترین موارد کاربرد صنایع دستی در کشور، ایجاد اشتغال مولد و جنبی، جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه به شهرها، کاهش میزان وابستگی به خارج و تأمین استقلال اقتصادی، تقویت روحیه ابتکار و خلاقیت‌های فردی، توسعه صادرات غیرنفتی و تأمین بخشی از درآمد ارزی کشور، معرفی و حفظ ارزش‌های فرهنگی، آداب و رسوم دیرینه و اصالت‌های موجود در جامعه و زمینه‌سازی برای ایجاد صنعت مستقل و غیر وابسته کشور است.
محمدی در خصوص توجه به صنایع دستی در ایران افزود: از رونق صنایع دستی در کشور و منسوخ شدن هنرهای اصیل ایرانی می‌توان ارزش‌گذاری به این هنر را متوجه شد، اما یکی از راهکارها برای خلاصی از این شرایط می‌توان به ایجاد تنوع و خلاقیت هنرمندان توجه به نیاز مخاطب نام برد.
استقبال مردم و مسئولان از صنایع دستی کم است
وی در پاسخ به این سؤال که استقبال مردم و مسئولان و نهادها از هنرمندان صنایع دستی به چه شکل است، اضافه داشت: توجه‌ها آن‌گونه که باید باشد نیست، طرحی بود که سازمان‌ها و ادارات دولتی هدایای خود را از صنایع دستی تهیه کنند اما گویی به فراموشی سپرده شد و مسئولان و نهادها استقبال آن‌چنانی ندارند، از سوی دیگر مردمی هم که به این هنرها علاقه دارند آگاهی نسبت به کالای مورد نظر خود ندارند و برای اینکه ضرر نکنند بسیاری به دنبال کالای ارزان قیمت هستند.
این هنرمند قمی با اشاره به برخی انتقادات از قیمت‌های بالای صنایع دستی گفت: برخی گرانی را عامل نخریدن صنایع دستی می‌دانند اما شاهد هستیم که مردم برای یک گلدان کریستال که مانند آن شاید هزاران گلدان را کارخانه تولید می‌کند و مواد تشکیل دهند آن هم شیشه است و هیچ زحمتی برایش کشیده نشده پول بسیار بیشتری را می‌پردازند.
وی تأکید کرد: به نظر من خرید صنایع دستی از یک سو به نبود فرهنگ‌سازی برمی‌گردد و از سوی دیگر به اینکه فردی که برای خرید می‌رود قیمت واقعی را نمی‌داند و تصور می‌کند که کالای عرضه شده گران است و در این راستا سازمان صنایع دستی کشور طرح شناسنامه‌دار شدن آثار را ارائه داد که کمک بزرگی به خرید و فروش صنایع دستی می‌کرد اما این طرح هم ابتر ماند، با این روش همه کالاهای صنایع دستی برچسب قیمت‌گذاری داشت و فروشنده و خریدار از آن راضی می‌شدند.
بی‌سامانی مهم‌ترین مشکل فعالان صنایع دستی است
محمدی با بیان اینکه بی‌سامانی مهم‌ترین مشکل فعالان صنایع دستی است زیرا هنرمند خلق اثر می‌کند اما برای بازاریابی و به روز کردن تولیدات خود باید آموزش‌های لازم و مکان مناسب را داشته باشد، افزود: بنده به عنوان فعال عرصه صنایع دستی از وضعیت کنونی راضی نیستم، فکر می‌کنم مشکلات تمامی هنرمندان مشترک باشد، در وهله نخست به مکان مناسبی برای عرضه صنایع دستی ندارند در صورتی که بارها هنرمندان این رشته و شخص بنده در طول فعالیت خود پیگیر این قضیه بودم.
وی اظهار داشت: هنرمندان صنایع دستی چون توان عرضه مستقیم را ندارند واسطه‌ها بیشترین سود را به خود اختصاص می‌دهند که این امر منصفانه نیست لذا راه‌اندازی بازارچه‌ها می‌تواند برای مصرف‌کننده و فروشنده مقرون به صرفه‌تر باشد این کار به سودآور شدن فعالیت صنایع دستی کمک شایان توجهی می‌کند.
به گفته این فعال عرصه صنایع دستی، در استان قم بی‌توجهی به حدی بالاست که بسیاری از هنرهای با سابقه این شهر رو به منسوخ شدن می‌رود و برخی از این رشته‌ها مانند خرمهره و حجاری روی سنگ بومی این استان است و کم توجهی به هنر و هنرمند سبب از بین رفتن این رشته‌ها خواهد شد. برای مثال آقای محمدی هنرمند مروارباف این شهر پس از ۱۲ سال کارگاه خود را جمع کرد و هفت نفر از هنرمندانی هم که من می‌شناسم به دلیل نبود حمایت و بحث اقتصادی یا فعالیت خود را جمع کردند یا تغییر شغل دادند و اگر به این منوال پیش رود مرگ تدریجی صنایع دستی قم حتمی است.
کسی برای صنایع دستی وقت ندارد
این هنرمند ادامه داد: هنرمندان از استاندار، شهردار، رئیس یا معاون صنایع دستی می‌خواهند تا برنامه و سامانی برای گسترش صنایع دستی در قم داشته باشند اما گویی کسی برای صنایع دستی وقت ندارد، اگر در اصفهان شش ماه از ماه‌های گرم سال توریست می‌آید در قم در تمام سال بخصوص سه‌شنبه، پنجشنبه و اعیاد خاص مسافر و توریست هست.
محمدی معتقد است که چند نفری می‌توانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند اما تازه کارها نمی‌توانند بدون حمایت وارد بازار کار شوند و وام‌های شخصی در بیشتر موارد کارایی لازم را ندارد و با تجمیع آن‌ها می‌توان اقدام اساسی انجام داد.
امید است تا مسئولان و مردم با توجه به شرایط سخت فعالیت هنرمندان صنایع دستی، بیش از گذشته از این قشر فعال و ارزشمند جامعه حمایت کنند.
منبع: مهر
